Freelance yazarlık; yaratıcılık, esneklik ve farklı müşterilerle çalışma özgürlüğü kadar, net süreçler ve tekrarlanabilir kalite yönetimi gerektirir. Bir blog yazısı ya da kurumsal metin tesliminden farklı olarak kitap yaptırma, fikri uçtan uca bir ürüne dönüştürmeyi—ve bu ürünün bulunabilir, erişilebilir, yasal, ölçülebilir ve sürdürülebilir olmasını—şart koşar. Serbest çalışan bir yazar için mesele yalnızca metni tamamlamak değildir; aynı zamanda: hedef okuru netleştirmek, teklif–kapsam–takvim–teslim şartlarını projeye göre yapılandırmak, editoryal kapıları sıralı biçimde kapatmak, iç mizanpaj–kapak yönü için doğru kararları almak, ISBN ve metadata ile görünürlüğü garanti etmek, prepress–baskı–lojistikte hatayı “doğmadan” yakalamak, hukuki–etik gereklilikleri yerine getirmek, dağıtım–pazarlama–erişilebilirlik ağını eş zamanlı kurmak ve nihayetinde veriye bakarak ikinci baskı stratejisini kanıtla planlamak anlamına gelir.

1) Konumlandırma: “Serbest yazar”dan “uçtan uca kitap üreticisi”ne
Müşteri açısından sizi ayrıştıran şey; yalnız kaleminiz değil, sisteminizi anlatma biçiminizdir. Teklif dokümanınızda şu sütunlar açık dursun:
-
Amaç–okur–değer önerisi: Proje hangi okurun hangi ihtiyacını çözecek?
-
Kapsam: Yazarlık + editoryal (yapısal/satır/düzeltme) + ISBN/metadata danışmanlığı + mizanpaj/kapak yönlendirme + prepress kapanışı + üretim/dağıtım eşgüdümü (rol sınırları net).
-
Teslim ve kilometre taşları: İçindekiler iskeleti → taslak → edit turu → tasarım/prova → prepress → baskı → ürün sayfası/lansman.
-
Çıktılar: Metin, ISBN ve metadata kontrol listesi, “düzeltme notu” şablonu, pazarlama için ISBN’li materyaller.
Uygulama notu: Teklifte “ISBN ve metadata sorumluluğu kimde?” sorusuna açık yanıt verin. Siz “hazırlık ve doğrulama danışmanı” olabilirsiniz; nihai başvuru/tescil işlerini müşteri–yayıncı üstlenebilir.
2) Brief’i doğru toplamak: 60 dakikalık başlangıç atölyesi
Proje briefi yalnız konu–sayfa değil, okur bağlamını da yakalamalıdır.
-
Hedef okur: Yaş aralığı, bağlam (yolda/masada), cihaz (telefon/tablet/basılı), bilgi seviyesi.
-
Değer önerisi: “Kime, hangi somut kazanımı, hangi bağlamda veriyoruz?”
-
Kısıtlar: Teslim tarihi, hacim, görsel–grafik ihtiyacı, telif/izinli içerikler.
-
Kanal önceliği: Zincir/bağımsız/e-ticaret/kütüphane–kurumsal.
-
Biçimler: Basılı, e-kitap, sesli, büyük punto/erişilebilir varyantlar (ayrı ISBN planı).
Mini kontrol listesi: [ ] Persona, [ ] Değer cümlesi, [ ] Format ağacı, [ ] Kanal önceliği, [ ] Hukuki–izinli içerik listesi.
3) İçindekiler’i “vaat haritası” olarak tasarlamak
İçindekiler yalnız sayfa rehberi değil, satış vaadidir. Her ana bölüm başlığı, okura bir sonuç söylemeli:
-
“İlk 30 sayfada şunu başaracaksın…”
-
“Bölümün sonunda elinde şu araçlar olacak…”
Örnek: “Mülakat Rehberi” için: “90 saniyede kendini anlat: şablon+örnek+pratik alıştırma.” Bu söylem, kapak alt başlığına ve ürün sayfası açıklamasına da aynen yansır.
4) Editoryal üç kapı: Yapısal edit → Satır edit → Düzeltme
Freelance yazarın asıl farkı, kapıları sırayla kapatmasıdır.
-
Yapısal edit: Akış, tekrarların budanması, bölüm vaatlerinin netliği.
-
Satır edit: Terminoloji tutarlılığı, cümle netliği, üslup temizliği.
-
Düzeltme: İmla, noktalama, dizgi taşmaları; sayfa içi rafinasyon.
-
Doğruluk turu: Tarih, özel ad, kaynak–alıntı, görsel altyazıları.
Vaka: Biyografide tek tarih yanlışı; baskı sonrası iade dalgası. Çözüm: “Doğruluk turu”nu sözleşmede zorunlu kapı ve ayrı teslim olarak yazmak.
5) Üslup kılavuzu: Bir sayfada görünmez koordinasyon
Müşteriye tek sayfalık üslup kılavuzu teklif edin:
-
Sayı ve ölçü birimlerinin yazımı,
-
Yabancı terimlerin karşılıkları,
-
Başlık–alt başlık biçimleri,
-
Alıntı ve kaynak stili (APA/Chicago vb. seçimi).
Bu sayfa; dizgi, kapak arka metni ve pazarlama materyalleriyle aynı dili kurar.
6) Mizanpaj ergonomisi: “Gri sayfa”yı kıran kararlar
Okur deneyimi, mizanpajla başlar:
-
Satır uzunluğu 60–70 karakter,
-
Punto–satır aralığı uyumu (ör. 11.5/16),
-
Başlık hiyerarşisi ve nefes veren boşluklar,
-
Görsel–metin dengesi ve açıklayıcı altyazılar.
Uygulama: Rehber kitapta kısa bloklar + “ipucu kutuları”; akademikte daha geniş satır aralığı ve net dipnot sistemi.
7) Kapak yönü: Kategori sinyali + dayanım
Kapak; raf dili, kategori sinyali ve kasa performansıdır.
-
Üç yön hazırlayın (minimal–ilüstratif–fotoğrafik), her biri için iki varyant.
-
Mikro A/B geri bildirim: “Hangi rafta durur?” “Hangi his?”
-
Barkod için yüksek kontrastlı, quiet zone ≥ 4 mm alan.
-
Selefon kararı kullanım bağlamına göre (yüksek sirkülasyon: parlak; görsel hassasiyet: mat/prova; soft-touch: itina ve risk yönetimi).
8) ISBN ve metadata: Bulunabilirliğin omurgası
Serbest yazar, ISBN ve metadata şemasını bilmeli ve müşteriyi yönlendirmelidir.
-
Basılı/e-kitap/sesli/büyük punto/DAISY/Braille gibi her format ayrı ISBN.
-
Ürün sayfalarında çapraz referans; yorumların karışmasını önler.
-
Metadata kapanışı: başlık–alt başlık, yazar/çevirmen, kategori, açıklama, sayfa, boyut, baskı tarihi, yaş etiketi (gerekiyorsa), kapak görseli.
Pratik: Yayın öncesi üç büyük pazaryerinde rastgele kontrol + ekran görüntüleri arşivi.
9) Prepress kapanışı: Hatanın en ucuz olduğu yer
Freelance yazar olarak prepress’i bizzat yapmayabilirsiniz; ama kontrol listesini yönetin:
-
PDF/X uyumluluğu, font gömme,
-
Siyah metin 100K, görsel çözünürlük,
-
Overprint/şeffaflık temizliği, kesim payları,
-
Barkod vektörel, kontrast iyi, quiet zone korunmuş.
Vaka: PNG barkod POS’ta okuyucuya takıldı; vektörel barkoda geçilince hata sıfırlandı. Bu cümleyi müşterinizin briefine ekleyin.
10) Üretim stratejisi: POD → veri → ofsete ölçek
Müşterinize “küçük ilk dalga” modelini anlatın:
-
300–1.000 dijital/POD → 45 gün veri → talep kanıtında 2.000–5.000 ofset.
-
ISBN aynı kalır; baskı numarası ilerler.
-
Nakit, stok ve iade riski düşer; “öğrenme döngüsü” açılır.
11) Paketleme–lojistik: Hasarı kaynağında yok etmek
Müşteriler en sık bu adımı atlar.
-
Koli içi ara karton, köşe koruyucu, nem bariyeri,
-
Palet dizilimi, kaliteli streç,
-
Parti etiketinde ISBN + baskı bilgisi (krizde hızlı izolasyon).
Vaka: Yağışlı boşaltımda alt sıralar zarar gördü; parti ayrıştırması sayesinde zayiat minimize edildi.
12) Dağıtım ve kanal orkestrasyonu: Alternatif değil senfoni
-
Zincir: Keşif–masa görünürlüğü,
-
Bağımsız: Kürasyon ve topluluk,
-
E-ticaret: Hız ve erişim (doğru kategori–açıklama–ISBN),
-
Kütüphane/kurumsal: Sürdürülebilir talep; erişilebilir sürümlerle avantaj.
Freelance yazar olarak “kanal mesajlarını” yazı hizmetine dâhil edebilirsiniz: arka kapak metninin varyantları, ürün açıklaması, kısa fragman metinleri, okuma parçası girişleri.
13) Erişilebilirlik: Etik olduğu kadar stratejik
-
Büyük punto: Kontrast, satır uzunluğu, punto büyüklüğü.
-
DAISY: Doğru işaretleme, gezinme.
-
Braille: Kağıt ve kabartma yüksekliği.
-
Sesli: Bölüm eşlemesi ve ses örneği.
Her biri ayrı ISBN ile görünür olmalı. Kütüphane/kurumsal alımlarda fark yaratır.
14) Hukuk–uyum: İktibas, görsel lisans, kişilik hakları
Freelance yazar, risk önleme yüzüyle de güven verir.
-
Çeviri/illüstrasyon/fotoğraf/harita lisansları,
-
Alıntı sınırları (amacına uygunluk–ölçülülük–kaynak gösterimi),
-
Biyografilerde doğruluk zinciri, gerekirse anonimleştirme,
-
Ürün sayfasında düzeltme notu kültürü (ISBN + baskı).
Sözleşme maddesi örneği: “Yazar, izin gerektiren içerikleri önceden listeler; müşteri gerekli lisansları sağlar. Riskli pasajlar hukuk–editör–yazar üçlü onayı olmadan baskıya girmez.”
15) Fiyatlandırma ve teklif mimarisi: Paketler ve sınırlar
Freelance işin sürdürülebilirliği doğru tekliften geçer.
-
Temel paket: Metin + yapısal/satır edit + düzeltme listesi.
-
Gelişmiş paket: Temele ek olarak ISBN/metadata danışmanlığı + ürün açıklaması/arka kapak.
-
Pro paket: Gelişmiş + prepress kapanış kontrol listesi + pazarlama metinleri (fragman, basın bülteni, kulüp rehberi) + ikinci baskı raporu (90 gün).
Sınırlar: Kapak tasarımı ve mizanpajı sizde değilse “onay–sorumluluk dağılımı”nı açık yazın; prepress’i “kontrol listesi eşliğinde doğrulama” olarak konumlandırın.
16) Pazarlama yazarlığı: ISBN görünürlüğü ve dönüşüm metinleri
Serbest yazar olarak müşterinin dönüşüm metinlerini siz yazabilirsiniz:
-
Ürün sayfası açıklaması (kısa/uzun),
-
Basın bülteni ve kısa fragman,
-
Sosyal video/podcast kapak metinleri,
-
“Kulüp rehberi” (soru setleri, alıntı kartları),
-
Kısa e-posta duyuruları (ISBN + kısa link).
İpucu: Tüm görsel ve videolarda ISBN görünür; linklerde UTM parametresi kullanılır.
17) Topluluk ve etkinlik ritüelleri: Uzun kuyruk ekonomisi
Okur kulüpleri, canlı yayınlar, imza–sohbet; küçük görünen ama sürdürülebilir talep üreten ritüellerdir.
-
“Kulüp seti” sipariş formları ISBN anahtarlı olsun; doğru sürüm tedariki kolaylaşır.
-
Her etkinlikte sabit yorum: ISBN + kısa link + diğer formatların ISBN’leri.
18) Pano ve tetikleyiciler: Kararı sezgiden kanıta taşımak
Müşteriye ölçüm panosu önerin:
-
Satış, iade, stok devir hızı,
-
POS hata oranı,
-
Yorum puanı ve anahtar kelime sinyalleri,
-
Erişilebilir sürüm payı,
-
Kampanya ROI (UTM + ISBN).
Tetikleyici örnekleri:
-
21. günde stok devri < X → kapak tipografisini güçlendir,
-
POS hata > Y → barkod kontrastını iyileştir,
-
Yorum puanı < Z → arka kapak metnini netleştir / düzeltme notu yayınla.
19) İkinci baskı stratejisi: “Kanıt temelli” revizyon
İkinci baskı, bir “fırsat penceresi”dir. Veri şunu söyler:
-
Zincirde yavaş, bağımsızda hızlı mı? Kapak kontrastını yükselt, kategori sinyalini keskinleştir.
-
E-ticarette iyi, kütüphanede zayıf mı? Erişilebilir sürüm ekle; metadata’ya yaş/erişilebilirlik notu gir.
-
Yorumlarda tekrar eden şikâyet mi? Düzeltme notunu görünür yap; gerekirse içerik mikro revizyonu.
20) Sürdürülebilirlik ve itibar: Görünür kanıt
Freelance yazarın doğrudan baskı kararları yoksa bile, bilgilendirme rolü vardır:
-
FSC/PEFC kâğıt, düşük VOC mürekkep, yerel üretim–mikro depo.
-
Ürün sayfasında “sürdürülebilirlik notu” ve sertifika bağlantıları.
-
Kırılgan içerikte dayanım odaklı selefon ve paketleme önerileri.
21) Serbest yazarın sözleşmesi: RACI ve onay kapıları
Çoğu gerilim, rol belirsizliğinden doğar. Sözleşmenize RACI (Sorumlu–Onaylayan–Danışılan–Bilgilenen) tablosu ekleyin:
-
Editoryal kapanış: Sorumlu siz, onaylayan müşteri.
-
Kapak yönü: Danışılan siz, onaylayan müşteri/tasarım.
-
Prepress kapanış: Danışılan siz, sorumlu tasarım/matbaa.
-
ISBN/metadata: Danışılan siz, sorumlu yayıncı/müşteri.
22) Örnek teklif akışı: 6 teslim – 6 fatura miladı
-
İçindekiler + üslup kılavuzu (onay miladı)
-
1. taslak (yapısal edit sonrası)
-
2. taslak (satır edit sonrası)
-
Düzeltme kapanışı + doğruluk listesi
-
ISBN/metadata danışmanlık dosyası + ürün açıklaması
-
Prepress kontrol listesi + pazarlama metinleri + 90 gün ikinci baskı raporu
Bu yapı, nakit akışınızı dengeler; müşteriyle beklenen çıktılar netleşir.
23) Üç kısa senaryo: Serbest yazarda karşılaşılan tipik durumlar
A) Kurumsal marka kitabı (96 s., görsel yoğun)
-
Sıkı takvim: Fuar var. İlk dalga POD 500; renk doğruluğu için prova, parlak selefon.
-
Ürün sayfası ve broşürlerde ISBN görünür; QR’lar ISBN ana sayfasına.
-
Sonuç: Kurumsal alım + kütüphane kanalı; fuar sonrası ofsete ölçek.
B) Öğrenci–genç profesyonel rehberi (128 s.)
-
Telefon ekranına uygun mizanpaj ritmi; e-kitap eş zamanlı.
-
“Pazartesi Alıntısı” + “Perşembe Soru” ritüeli; son karede ISBN.
-
45 gün verisiyle 2. baskıda kapak tipografisi güçlendi; zincirde masa desteği.
C) Akademik–tez uyarlaması (240 s.)
-
Kaynak–izin zinciri önden kapatıldı; açık erişim e-kitap + düşük tiraj basılı.
-
Kütüphaneler için büyük punto varyantı (ayrı ISBN).
-
Ürün sayfasında “düzeltme notu” kültürü; itibar güçlendi.
24) Risk matrisi: Erken uyarı noktaları (freelance sürümü)
-
Hukuk: Alıntı/görsel izinleri listelenmedi → baskı öncesi kırmızı uyarı.
-
Prepress: PNG barkod/eksik font → üretimden önce kapı kilidi.
-
Kanal: Ürün sayfası–kategori–ISBN eksik → lansmandan 10 gün önce kontrol.
-
Pazarlama: ISBN’siz fragman/görseller → yayın öncesi şablon zorunluluğu.
-
Lojistik: Paketleme–palet–nem bariyeri ayarsız → sevkiyat öncesi kontrol.
25) “Freelance yazar araç çantası”: Şablonlarınız olsun
-
Brief formu (persona–değer–format–kanal–hukuk),
-
İçindekiler–vaat şablonu,
-
Üslup kılavuzu tek sayfa,
-
Düzeltme notu şablonu (ISBN + baskı + tarih),
-
ISBN/metadata kontrol listesi,
-
Prepress kontrol listesi,
-
Pazarlama metinleri şablonu (ürün açıklaması/arka kapak/fragman/bülten),
-
90 gün raporu (satış–iade–POS–yorum–ROI panosu + tetik önerileri).
Bu şablonlar, sizi yalnız “iyi yazar” değil, güvenilir ortak yapar.
Sonuç
Freelance yazarlıkta “kitap yaptırma”, tek bir teslim dosyasından ibaret değildir; öğrenen bir sistem kurma sanatıdır. Bu sistemin omurgası; net brief, vaat odaklı İçindekiler, editoryal üç kapı, mizanpaj ve kapak ergonomisi, ISBN–metadata disiplini, prepress kapanışı, hibrit üretim, paketleme–lojistik önlemleri, kanal senfonisi, erişilebilirlik planı, hukuk–uyum kültürü, ISBN’li pazarlama ritüelleri, pano ve tetikleyiciler, kanıt temelli ikinci baskıdır.
Serbest çalışırken en büyük avantajınız, hızlı karar değil; doğru sırada karar vermektir. İlk küçük dalgayla veriyi görün, ikinci baskıyı kanıtla büyütün. Her projede aynı kapıları aynı sırayla kapattığınızda, müşteriniz için “yazar”dan fazlası olursunuz: kitabını güvenle rafta görebileceği bir sistemin mimarı.
Şunu unutmayın: Okurla kalıcı bağ kuran kitapların ortak paydası, yalnız içeriklerinin gücü değil; bulunabilirlik, erişilebilirlik ve şeffaflıkla örülen yolculuklarıdır. ISBN bu yolculuğun tekil koordinatı, siz de o koordinatı gerçek dünyaya bağlayan kişisiniz. Kaleminizi süreç zekâsıyla birleştirdiğinizde, serbest yazarlık kariyeriniz ölçeklenebilir bir yayın işletmesine dönüşür: daha az sürpriz, daha çok güven; daha az iade, daha uzun ömürlü satış; daha az yangın, daha güçlü itibar.
Yarın yeni bir müşteri geldiğinde, bu rehberi açın ve aynı sırayı izleyin: Brief → Vaat haritası → Edit üçlüsü → Ergonomi → ISBN/metadata → Prepress → Üretim → Paket–Lojistik → Kanal → Erişilebilirlik → Hukuk–uyum → Pazarlama → Pano & tetikler → 90 gün raporu. Böyle kurulduğunda, serbest yazarlık yalnız bağımsızlık değildir; öngörülebilir kalitedir—ve her baskıda yeniden kanıtlanır.