Kitap yazmak bir hayalin hayata geçirilmesidir; ancak bu hayalin okuyuculara ulaşabilmesi için resmi ve teknik bazı adımların eksiksiz şekilde tamamlanması gerekir. Bu süreçte ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) almak, bir kitabın kayıt altına alınarak ulusal ve uluslararası sistemlerde tanınmasını sağlar. Ancak ISBN almak başlı başına dikkat gerektiren bir süreçtir ve bu işlemi kitap yaptırma süreciyle eşgüdümlü bir şekilde yürütmek, hem zaman hem maliyet hem de profesyonellik açısından büyük avantaj sağlar. Bu yazıda, ISBN alma sürecinde kitap yaptırma işlemlerinde dikkat edilmesi gereken temel noktalara değinilecek ve yayıncılar ile yazarlar için kapsamlı bir rehber sunulacaktır.
ISBN Nedir ve Neden Gereklidir?
ISBN, bir kitabın kimliğidir. Tıpkı bir insanın kimlik numarası gibi, her bir kitap da kendine özgü bir ISBN numarası ile tanımlanır. Bu numara sayesinde:
-
Kitaplar ulusal ve uluslararası veri tabanlarına kaydedilir.
-
Satış ve arşiv sistemlerinde görünür hale gelir.
-
Kitabın hangi yazara, hangi yayıncıya ve hangi baskıya ait olduğu netleşir.
-
Dijital ve fiziki kopyaların birbirinden ayrımı yapılabilir.
-
Telif haklarının izlenmesi ve takibi kolaylaşır.
Bu sistem, kitap sektöründe güvenilirliği ve düzeni sağlar.
Kitap Yaptırma Sürecinde Hangi Noktalara Dikkat Edilmeli?
Kitap yaptırma, sadece metnin basılması değildir. Bunun arka planında kapsamlı bir planlama, düzenleme ve denetim süreci yer alır. ISBN süreciyle entegre edilmesi gereken bu noktaları aşağıdaki başlıklarla detaylandırabiliriz:
1. ISBN Başvurusu Ne Zaman Yapılmalı?
Birçok yazar ve yayıncı, kitabın basım işlemi tamamlanmadan önce ISBN numarası almayı tercih eder. Bu tercih doğrudur; çünkü ISBN numarası kitap tasarımının parçası olan barkodun üretilmesini sağlar. ISBN başvurusu için en ideal zaman:
-
Kapak tasarımı tamamlanmadan hemen önce,
-
Kitabın adı, yazarı, türü, baskı dili ve basım formatı netleşmişken olmalıdır.
2. ISBN Bilgi Formu Eksiksiz Doldurulmalı
ISBN almak için Türkiye’de Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü üzerinden yapılan başvurularda yazar adı, kitap adı, yayınevi, çevirmen (varsa), basım dili, sayfa sayısı gibi bilgiler istenir. Bu bilgilerde yapılacak herhangi bir hata, kitap künyesinde ve sistemde kalıcı şekilde yer alacağı için titizlikle doldurulmalıdır.
3. Kitap Formatı Doğru Seçilmelidir
ISBN sistemi her kitap formatına ayrı bir numara verir. Örneğin:
-
Basılı kitap
-
E-kitap (EPUB formatı)
-
Sesli kitap (MP3 ya da benzeri format)
-
PDF formatı
Her biri için ayrı ISBN alınması gerekir. Bu nedenle kitap yaptırma sürecinde hangi formatlarda yayın yapılacağı önceden netleştirilmeli, her bir versiyon için ayrı ISBN başvurusu planlanmalıdır.
4. Tasarım Süreci ile ISBN Uyumlu İlerlemeli
Kitap kapağında ISBN numarasının yer alacağı alan (genellikle arka kapak alt sağ kısım) tasarımcı tarafından önceden boş bırakılmalı ve barkod eklentisi bu alana yerleştirilmelidir. Baskıya gönderilecek son versiyonda bu barkod eksiksiz yer almalıdır.
Ayrıca iç sayfalarda da ISBN numarası, genellikle telif sayfasında, kitabın diğer teknik bilgileriyle birlikte yazılmalıdır.
5. ISBN Numarasıyla Uyumlu Baskı Bilgisi
ISBN numarası alınan kitap, numaranın verildiği özelliklerle birebir uyumlu basılmalıdır. Örneğin:
-
Kitap adı değişirse,
-
Sayfa sayısı önemli ölçüde farklılaşırsa,
-
Yayınevi bilgisi farklı girilirse,
bu durumda yeni bir ISBN alınması gerekebilir. Bu nedenle ISBN başvurusu yapılmadan önce içerik ve teknik bilgilerde değişiklik yapılmayacağı netleştirilmelidir.
6. ISBN Barkodunun Doğru Formatla Oluşturulması
ISBN aldıktan sonra bu numara barkoda dönüştürülmelidir. Barkod:
-
13 haneli ISBN numarasına dayalı olmalıdır,
-
EAN-13 standardına uygun biçimde hazırlanmalı,
-
Yüksek çözünürlükte olmalı (en az 300 dpi),
-
Siyah-beyaz formatta sunulmalı.
Ücretsiz barkod üreten dijital platformlar kullanılabilir; ancak bu işlemde kalite ve doğruluk mutlaka kontrol edilmelidir.
7. ISBN’li Kitabın Arşivleme ve Kayıt Süreci
ISBN numarası aldıktan sonra kitabın dijital ya da basılı bir kopyası, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne teslim edilmelidir. Bu işlem yasal bir zorunluluktur ve eserin arşivlenmesini sağlar.
8. ISBN ile Tanıtım ve Pazarlama Entegrasyonu
Kitabın ISBN numarası tanıtım materyallerine, web sitelerine, kitap satış platformlarına eklenmelidir. Bu numara sayesinde kullanıcılar kitabı daha kolay bulabilir ve satın alabilir.
ISBN Başvurusu Yaparken Sık Yapılan Hatalar
-
Başvuruda eksik bilgi verilmesi
-
Hatalı baskı özelliklerinin sisteme girilmesi
-
Aynı ISBN numarasının birden fazla baskıya uygulanması
-
Farklı formatlara tek bir ISBN alınması
-
Barkodun hatalı yerleştirilmesi
-
ISBN başvuru belgesinin eksik arşivlenmesi
Bu hatalar, kitabın satışına, dağıtımına ve tanınırlığına doğrudan zarar verebilir. Ayrıca resmi olarak geçersiz sayılabilecek bir kitap durumu yaratabilir.
Sonuç
Kitap yaptırma sürecinde ISBN almak, yayıncılık yolculuğunun en önemli dönemeçlerinden biridir. Bu sürecin hatasız ilerlemesi; kitabın ulusal ve uluslararası alanda tanınmasını, yasal olarak korunmasını ve ticari olarak dağıtılmasını mümkün kılar. ISBN başvurusunu sadece bir formalite olarak görmek, uzun vadede kitap projelerine zarar verir.
Yazarlar, yayınevleri ve bağımsız yayıncılar için ISBN süreciyle kitap yaptırma işlemleri arasında kurulacak doğru senkronizasyon, profesyonel bir yayıncılığın temelidir. Bu nedenle ISBN başvurusu yapmadan önce kitabın tüm içerik, teknik ve tasarım bilgileri netleştirilmeli, başvuru dikkatle yapılmalı ve tüm süreç belgelenmelidir. Böylece hem okura hem de yayın dünyasına güven veren bir eser ortaya konulabilir.