Dijitalleşen dünyada kitap yayımlama süreci artık yalnızca yazma aşamasından ibaret değildir; süreç yönetimi, kalite kontrol, erişilebilirlik ve dağıtım gibi pek çok adımı da kapsar. ISBN alma ve kitap bastırma süreci bu dijital çerçevede yeniden tanımlanmıştır. Şimdi, sürecin diğer kritik detaylarına ve dikkat edilmesi gereken bazı noktalara daha yakından bakalım.
Online Sistemlerde Güvenlik ve Doğrulama
Kitap yayımlarken kullanılan online sistemlerin güvenliği, özellikle ISBN numarasının geçerliliği ve telif hakları açısından büyük önem taşır. Türkiye’de ISBN numarası yalnızca T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verilen resmi numarayla geçerli olur. Bu nedenle, aşağıdaki güvenlik önlemleri her zaman dikkate alınmalıdır:
-
Sahte ISBN sağlayıcılarından uzak durulmalı: Özellikle sosyal medyada ve forumlarda satılan “özel ISBN” numaraları geçersizdir.
-
ISBN doğrulama işlemleri yapılmalı: ISBN numarası, isbnsearch.org veya worldcat.org üzerinden sorgulanarak kayıtlı olup olmadığı kontrol edilebilir.
-
Güvenilir platformlar kullanılmalı: Kitap dizgisi, satış, barkod oluşturma gibi işlemlerde kullanılan platformların yasal altyapısı araştırılmalıdır.
ISBN ve e-Kitap Formatlarının Uyumu
E-kitap formatları (PDF, ePub, Mobi) ile ISBN numarası arasında doğrudan bir ilişki bulunur. Her format için farklı bir ISBN alınması gerekebilir. Bu şu anlama gelir:
-
Kitabın basılı versiyonu için bir ISBN,
-
PDF versiyonu için ayrı bir ISBN,
-
ePub versiyonu için ayrı bir ISBN alınmalıdır.
Bu kural özellikle uluslararası dağıtımda geçerlidir. Türkiye’de PDF ve ePub tek bir ISBN ile yayımlanabiliyor olsa da, yurt dışı dijital platformlar her versiyon için ayrı numara ister. Bu nedenle, e-kitap hazırlarken formatlara göre ISBN başvurusu yapılmalıdır.
Online Baskı Sipariş Takibi ve Maliyet Hesaplama
Kitap yaptırma sürecinde bir diğer dijital kolaylık da sipariş takibi ve baskı maliyet hesaplayıcılarıdır. Bazı online matbaa ve yayın platformları, kullanıcıların sisteme yüklediği dosyaya göre otomatik olarak şu hesaplamaları yapabilir:
-
Baskı maliyeti (sayfa sayısı + kağıt türü + cilt seçimi)
-
Teslim süresi
-
ISBN baskı uygunluğu
-
Kapak renk uyumu ve baskı çözünürlüğü kontrolü
Örnek sistemler:
-
Printful: Kendi ISBN’nizi girerek kitap bastırma hizmeti alabilirsiniz.
-
BooksFactory: ISBN kontrolüyle birlikte fiziki kopya teslimatı yapar.
-
Matbaam.com: Türkiye merkezli olup ISBN barkodunu otomatik basıma ekleyebilir.
Otomatik Künyeleme ve Yayın Bilgileri Ekleme
Kitapların iç sayfalarında yer alan künye kısmı, ISBN ile birlikte otomatik oluşturulabilir. Word, InDesign ya da Canva gibi programlar için hazırlanmış künye şablonları şu bilgileri içerecek şekilde hazırlanabilir:
-
Kitabın adı
-
Yazar adı
-
Basım yeri ve tarihi
-
ISBN numarası
-
Yayıncı bilgileri
-
Baskı sayısı
Bu bilgiler standartlaştırılarak dijital arşivlerde ve kütüphane sistemlerinde doğru eşleşmenin yapılmasını sağlar.
XML ve MARC Kayıt Formatları ile ISBN Entegrasyonu
Kitapların dijital ortamlarda daha verimli yönetilebilmesi için XML ya da MARC formatında veri hazırlamak önemlidir. Bu kayıtlar sayesinde:
-
Kitaplar kütüphane sistemlerine (KOHA, DSpace) kolayca entegre edilir.
-
ISBN numarası ile tüm bibliyografik bilgiler eşleştirilir.
-
Uluslararası veri tabanlarına gönderim sağlanır.
Bu işlem genellikle büyük yayınevlerinin sorumluluğunda olsa da, bireysel yazarlar da danışmanlık alarak bu entegrasyonu gerçekleştirebilir.
Türkiye’de ISBN ile Yayınlanan Dijital Kitaplara Erişim
ISBN numarası alındıktan sonra dijital kitapların kamuya açık platformlarda erişilebilir hale gelmesi, yazar açısından görünürlüğü artırır. Türkiye’de aşağıdaki portallar bu tür yayınlar için önemlidir:
-
TÜBİTAK ULAKBİM
-
Türk Kütüphaneciler Derneği Arşivi
-
Akademik Arşivler (DergiPark, TRDizin)
-
KitapYurdu DY Sistemi
Bu platformlara yükleme yapılırken ISBN numarasının doğru girilmiş olması, kitabın arama sonuçlarında doğru şekilde listelenmesini sağlar.
Geriye Dönük ISBN Takibi ve Revizyon
Online sistemlerde bir avantaj da, yayımlanmış kitaplar için geriye dönük düzenleme yapılabilmesidir. Örneğin:
-
Baskı hataları varsa yeni baskıda aynı ISBN numarası kullanılabilir (küçük revizyonlarda).
-
Büyük revizyonlar yapıldıysa yeni ISBN alınması gerekir.
-
ISBN ile eşleştirilmiş PDF ya da ePub dosyaları sistemlerden kaldırılıp yenisi yüklenebilir.
Bu süreçler çoğunlukla yazar paneli üzerinden yapılabildiği gibi, bazı durumlarda Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yazılı başvuru yapılması gerekebilir.
Sonuç
Günümüzde kitap yayımlamak ve ISBN almak artık yalnızca profesyonel yayınevlerinin tekelinde değildir. Online sistemlerin gelişimiyle birlikte bireysel yazarlar, akademisyenler, öğrenci projeleri hatta blog yazarları bile kendi içeriklerini resmi yollarla kitaplaştırma şansına sahip olmuştur. Tüm bu süreçlerin dijital olarak yürütülebilmesi, kitap bastırma sürecini yalnızca daha hızlı ve ekonomik değil, aynı zamanda daha profesyonel bir hâle getirmektedir.
ISBN
numarası alırken dikkat edilmesi gereken teknik detaylar, dijital başvuru platformlarının doğru kullanımı, barkod entegrasyonu, e-kitap formatlarının uyumluluğu ve dağıtım kanallarının entegre edilmesi gibi çok katmanlı işlemler, dijital bilgiyle donatılmış bireylerin yayın dünyasında daha aktif olmasını sağlamaktadır. Özellikle ilk defa kitap bastıracak olan yazarlar için çevrim içi sistemler, yalnızca bürokratik yükü azaltmakla kalmaz; aynı zamanda sürecin her adımında yol gösterici olur. Kitap içeriklerinin sadece raflarda değil, dijital platformlarda da yer bulabilmesi için ISBN sisteminin dijitalleşmesi kaçınılmazdır.
Sonuç olarak; online sistemlerle desteklenen ISBN alma ve kitap yaptırma süreci, yayıncılığın demokratikleşmesinde ve her fikrin kamuoyuyla buluşmasında büyük rol oynamaktadır. Bu süreçlere hâkim olmak, sadece kitap yazmakla yetinmeyip onu görünür kılmanın da ilk adımıdır. Geleceğin yazarları için dijital yayıncılık araçları ve ISBN entegrasyonları, kendi kitaplarını profesyonel bir zeminde yayımlayabilmeleri adına güçlü birer yardımcıdır.