Kitap yazmak birçok kişi için bir hayalin gerçekleşmesi anlamına gelir. Ancak yazarlık süreci sadece metni oluşturmakla sınırlı değildir. Kitabın okurla buluşabilmesi için, belirli teknik ve yasal süreçlerin takip edilmesi gerekir. Bu süreçlerin başında ise kitap yaptırma ve ISBN alma işlemleri gelir. Bu blog yazısında, kitap bastırmak isteyen yazar adayları, akademisyenler, yayınevleri ya da bağımsız yayıncılar için ISBN alma ve kitap yaptırma sürecinin tüm detaylarını, dikkat edilmesi gereken noktaları, sık yapılan hataları ve başarıya giden ipuçlarını detaylı şekilde aktaracağız.
ISBN Nedir ve Neden Önemlidir?
ISBN, yani Uluslararası Standart Kitap Numarası (International Standard Book Number), her bir yayına özel olarak verilen ve o yayının kimliğini tanımlayan 13 haneli bir numaradır. Bu numara kitabın başlığı, yazarı, yayınevi, baskı sayısı ve formatı gibi bilgileri içermez ama bu bilgilerin bir sisteme entegre edilmesini sağlar.
ISBN Olmadan Ne Olur?
-
Kitabınız kitapçılarda, kütüphanelerde, online platformlarda kayıt altına alınamaz.
-
Yasal olarak bir yayının varlığını kanıtlamanız güçleşir.
-
Ulusal ve uluslararası dağıtım kanallarına girmeniz mümkün olmaz.
-
ISBN olmadan yapılan baskılar “amatör basım” olarak değerlendirilir ve akademik ya da ticari değeri düşer.
ISBN Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Yayıncının Belirlenmesi
ISBN başvurusu sırasında kitabı yayınlayan kişi ya da kurumun açıkça belirlenmesi gerekir. Eğer bir yayıneviyle çalışıyorsanız, ISBN numarasını onlar sağlar. Ancak bireysel yazar ya da self-publisher iseniz, ISBN başvurusunu sizin yapmanız gerekir.
2. Başvuru Kanalları
Türkiye’de ISBN başvuruları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğütarafından yürütülmektedir. Başvurular, isbn.gov.tr adresinden çevrim içi olarak yapılabilir.
3. Başvuru İçin Gerekli Belgeler
-
Kimlik fotokopisi
-
Kitap künyesi (ad, yazar, editör, tasarımcı, yayınevi bilgileri vs.)
-
Kitabın ön kapağı ve arka kapak görselleri
-
PDF formatında içeriğin örnek sayfaları
-
Yayıncının ticaret sicil gazetesi fotokopisi (yayıncı kurumsal ise)
4. Eser Formatının Netleştirilmesi
Bir kitabın basılı haliyle e-kitap versiyonu için ayrı ISBN alınması gerekir. Ayrıca sesli kitap, farklı dil versiyonları ya da yeni baskılar için de yeni ISBN başvurusu yapılmalıdır.
5. ISBN Başvuru Sonrası Süreç
Başvurunuz onaylandıktan sonra size özel 13 haneli ISBN verilir. Bu numara kitabın arka kapağında barkod şeklinde yer almalıdır. Yayıncı ya da yazar bu barkodu temin etmekle yükümlüdür.
Kitap Yaptırma Sürecinde Teknik ve İçeriksel Aşamalar
ISBN aldıktan sonra kitabınızın fiziksel ya da dijital hale getirilmesi süreci başlar. Bu sürece “kitap yaptırma” ya da “kitap bastırma” denir. Bu aşamalar:
1. Editoryal Süreç
-
Dil ve anlatım kontrolü: Yazım hataları, anlatım bozuklukları, tutarsızlıklar giderilmelidir.
-
İçerik düzenlemesi: Bölüm başlıkları, kaynaklar, dipnotlar gözden geçirilmelidir.
-
Akademik kitaplarda intihal kontrolü: Özellikle üniversite yayınlarında Turnitin, iThenticate gibi araçlarla özgünlük kontrolü yapılır.
2. Tasarım Aşamaları
-
Kapak tasarımı: Kitabın raflarda ya da online kataloglarda dikkat çekmesi için profesyonel kapak tasarımı önemlidir.
-
İç tasarım: Sayfa düzeni, fontlar, başlık hizaları, satır aralıkları gibi detaylar okuma deneyimini doğrudan etkiler.
-
Baskıya uygun hale getirme: Tasarımlar, matbaaya gönderilecek teknik formatlara (genelde CMYK PDF) dönüştürülmelidir.
3. Baskı ve Üretim Süreci
-
Kağıt seçimi: Kuşe mi, 1. hamur mu, kitap kağıdı mı? Renkli baskı mı siyah beyaz mı?
-
Baskı adedi: ISBN almak için belirli bir tiraj zorunluluğu yoktur, ancak dağıtım hedeflerine göre karar verilmelidir.
-
Ciltleme türü: Ciltsiz, spiralli, Amerikan cilt, sert kapak gibi seçenekler arasından tercih yapılır.
4. Dağıtım ve Tanıtım Süreci
-
Depolama ve lojistik: Basılan kitapların saklanacağı alanın önceden belirlenmesi gerekir.
-
Satış kanalları: Kitapyurdu, D&R, Amazon gibi platformlara başvuru yapılmalıdır.
-
Tanıtım faaliyetleri: Sosyal medya, kitap blogları, röportajlar ve imza günleri planlanmalıdır.
ISBN Alma ve Kitap Yaptırma Sürecinde Sık Yapılan Hatalar
1. ISBN Numarasını Önceden Basmak
ISBN almadan kitabı bastırmak büyük bir hatadır. ISBN, kitabın tasarımı aşamasında alınmalı ve barkod olarak tasarıma eklenmelidir.
2. Tek ISBN ile Farklı Formatları Yayınlamak
Basılı ve e-kitap için ayrı ISBN alınmalıdır. Aynı ISBN ile farklı formatlar yayımlamak yasal sorunlara neden olabilir.
3. Başvuru Belgelerinde Eksiklik
Başvuru sırasında gerekli belgelerin eksik verilmesi sürecin uzamasına yol açar. Özellikle PDF içeriğin net ve düzgün formatta olması önemlidir.
4. Profesyonel Tasarım ve Editör Desteği Almamak
İyi yazılmış bir kitap, kötü tasarım veya kötü düzenlenmiş bir içerikle etkisini kaybedebilir. Profesyonel destek alınmalıdır.
5. Yayınevi Seçiminde Yanılgılar
Bazı yayınevleri ISBN’i yazar adına değil, kendi adına alır. Bu durumda yazar kitabı üzerinde hak sahibi olamaz.
Bağımsız Yayıncılar İçin Tavsiyeler
Bağımsız olarak kitap yayınlamak isteyen yazarlar için süreç daha titizlikle yönetilmelidir.
-
Kendi yayınevinizi kurabilirsiniz. Bu sayede ISBN’leri kendi adınıza alabilir, tam kontrol sahibi olabilirsiniz.
-
Baskı öncesi örnek kitap bastırın. Bu sayede içerikte ve tasarımda son dakikada fark edilen hataları düzeltme şansı bulursunuz.
-
Dijital ve basılı ISBN’leri ayırın. Hem e-kitap hem de basılı kitap yayınlayacaksanız ayrı başvuru yapmalısınız.
-
Distribütörlerle çalışın. Kitabınızın daha geniş kitlelere ulaşması için kitabevleriyle anlaşma sağlayan firmalara ulaşabilirsiniz.
ISBN Alımında ve Kitap Yaptırmada Yasal Yükümlülükler
1. Depozit Kopya Gönderimi
Türkiye’de ISBN ile basılan kitapların birkaç kopyası Kültür Bakanlığı ve Milli Kütüphane gibi kurumlara gönderilmek zorundadır. Bu yükümlülük “depozit” olarak adlandırılır.
2. Telif Hakları
Kitabın içeriği yasal olarak yazara aittir. Ancak yayıneviyle yapılan sözleşmeye bağlı olarak bu haklar geçici ya da kalıcı olarak devredilebilir. Her durumda yazılı sözleşme yapılmalıdır.
3. Eser Bildirim Süreci
ISBN aldıktan sonra kitabın Kültür Bakanlığı’na bildirilmesi gerekir. Bu işlem e-devlet üzerinden yapılabilir.
4. Vergilendirme
Kitap satışından gelir elde edilmesi durumunda, yazara vergi yükümlülüğü doğar. Serbest meslek makbuzu, fatura kesimi gibi süreçler dikkate alınmalıdır.
Akademik Yayınlar İçin ISBN Kullanımı
Özellikle yüksek lisans ve doktora seviyesindeki tezlerin ISBN ile yayınlanması, bilimsel değeri artırır. Bazı üniversiteler, tezlerin ISBN alınarak yayınevinden bastırılmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu durumda dikkat edilmesi gerekenler:
-
Danışman onayı alınmadan ISBN sürecine geçilmemelidir.
-
Üniversite yayınevleriyle çalışmak prestij kazandırır.
-
Uluslararası endeksli kataloglara girilmesi için uygun formatta tasarım yapılmalıdır.
Sonuç: Kitabınızı Yayınlarken Bilinçli Hareket Edin
ISBN alma ve kitap yaptırma süreci sadece teknik değil, aynı zamanda stratejik bir süreçtir. Yazdığınız eser ne kadar kıymetli olursa olsun, onu okuyucuya ulaştıracak mekanizmalar doğru işletilmediğinde hedef kitlenize ulaşamazsınız. ISBN, kitabınızın kimliğidir. Kitap yaptırma süreci ise onun vücut bulmasıdır. Her iki süreçte de dikkatli, planlı ve bilinçli adımlar atarak kitabınızı başarılı şekilde hayata geçirebilir ve geniş kitlelere ulaştırabilirsiniz.