Bir kitabı yayımlamak, yalnızca yazım sürecinin tamamlanmasıyla biten bir yolculuk değildir. Bu süreçte yasal yükümlülükler, tanıtım stratejileri ve okura ulaşma yöntemleri büyük önem taşır. Kitap bastırmayı düşünen pek çok kişi, ISBN alma zorunluluğunun farkında olmadan kitap yayımlama yoluna gitmekte ya da bu aşamayı es geçmektedir. Ancak ISBN numarası olmadan kitap bastırmak, kısa vadede kolay görünse de, uzun vadede hem yazar hem de eserin hakları açısından ciddi riskler barındırır.
Bu yazıda, ISBN numarası almadan kitap yaptırmanın doğurabileceği olumsuzlukları, hukuki sonuçları ve yayıncılık açısından riskleri tüm yönleriyle ele alacağız.
1. Yasal Geçerlilik Sorunları
ISBN numarası, kitabınızın resmi bir yayın olarak tanınmasını sağlar. Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı, ISBN’siz kitapları yasal yayın olarak kabul etmemektedir. ISBN almadan bastırılan bir kitabın:
-
Hukuki geçerliliği sorgulanabilir,
-
Telif hakkı ispatında zorluk yaşanabilir,
-
Mahkemelerde eser üzerindeki mülkiyetin kanıtlanması zorlaşabilir.
2. Telif Hakkı Korunamaz
ISBN numarası doğrudan telif hakkı sağlamaz; ancak bir eserin yayınlandığına dair güçlü bir kanıttır. ISBN olmadan yayımlanan bir kitabın:
-
Yazara ait olduğu kolayca ispat edilemez,
-
Başkası tarafından sahiplenilmesi durumunda yazar aleyhine sonuçlar doğabilir,
-
Noter tasdiki ya da başka yasal yollarla ispat yükü ağırlaşır.
3. Dağıtım ve Satış Kanallarında Engel
ISBN’siz kitaplar:
-
Ulusal ve uluslararası online satış sitelerinde (Amazon, D&R, İdefix vb.) listelenemez,
-
Kitapçılarda ve zincir mağazalarda satılamaz,
-
Kütüphane sistemlerinde kataloglanamaz.
Bu durum, kitabın erişimini ciddi ölçüde kısıtlar ve potansiyel okuyucuya ulaşmasını engeller.
4. Kitap Kataloğuna Girememek
ISBN, kitabınızın ulusal ve uluslararası kitap kataloglarına (örneğin WorldCat, ULAKBİM, Türk Kütüphaneler Kataloğu) dahil edilmesini sağlar. ISBN olmadan:
-
Kitabınız akademik referans olamaz,
-
Eğitim kurumlarında kaynak gösterilemez,
-
Kütüphanelerde arşivlenemez.
5. Pazarlama ve Profesyonellik Sorunları
ISBN numarası, kitabınızın ciddiye alınan bir eser olduğunu gösterir. ISBN olmayan kitaplar:
-
Profesyonel görünmez,
-
Yayıncılar ve basın organları tarafından dikkate alınmaz,
-
Tanıtımı ve reklamı zorlaşır.
Ayrıca medyada yer alması, kitap fuarlarında sergilenmesi ya da değerlendirilmesi neredeyse imkânsız hâle gelir.
6. Baskı ve Versiyon Takibi Yapılamaz
ISBN ile:
-
Kitabın baskı sayısı,
-
Farklı formatları (basılı, e-kitap, sesli kitap),
-
Dil çevirileri takip edilir.
ISBN olmadan bir kitabın kaç kez basıldığı, hangi tarihte güncellendiği veya hangi ülkede yayımlandığı bilinemez. Bu da bibliyografik izlemeyi imkânsız hâle getirir.
7. Uluslararası Yayın Haklarının Kaybı
ISBN, uluslararası yayın dünyasında kitabınızın tanınmasını sağlar. ISBN olmadan:
-
Kitabınız yurtdışına açılamaz,
-
Uluslararası ISBN sistemine giremez,
-
Çeviri teklifleri, yabancı yayıncı iş birlikleri elde edilemez.
Özellikle başka dillere çevrilme potansiyeli olan eserler için bu durum büyük kayıptır.
8. Barkod ve Satış Takibi Mümkün Değil
Kitabın satışını takip edebilmek, dağıtım ağında yer alabilmek için ISBN’ye bağlı barkod gerekir. ISBN olmadan:
-
Barkod oluşturulamaz,
-
Satış takibi yapılamaz,
-
Kitap stok sistemiyle entegre edilemez.
9. Eserin Ciddiyeti ve Güvenilirliği Zedelenir
ISBN numarası, kitabın profesyonel bir süreçten geçtiğini gösterir. ISBN’siz bir kitap:
-
Okurlar nezdinde amatör algısı yaratabilir,
-
Akademik ve kurumsal çevrelerde güvenilirlik sorunu doğurur,
-
Yazarın itibarına olumsuz etki edebilir.
10. Gelecekte ISBN Alma Süreci Daha Karmaşık Hale Gelebilir
Bir kez ISBN’siz yayımlanmış bir kitabın daha sonra resmi kataloglara dahil edilmesi zordur. Yayın geçmişi belirsiz olduğu için:
-
ISBN sistemi eseri reddedebilir,
-
Yeni ISBN almak teknik olarak zorlaşabilir,
-
Farklı baskılar arasında karışıklık yaşanabilir.
Sonuç
ISBN almak yalnızca bir formalite değildir; yasal geçerlilikten uluslararası görünürlüğe kadar birçok açıdan hayati bir adımdır. ISBN numarası olmadan kitap bastırmak, yazarın eser üzerindeki haklarını, eserin tanınırlığını ve ulaşılabilirliğini ciddi şekilde tehlikeye atar.
Eğer eserinizin saygı gören, ulaşılabilir, güvenilir ve profesyonel bir yayın olarak var olmasını istiyorsanız, ISBN alma sürecini kesinlikle atlamamalısınız.