Kitap yazmak, bilgi ve düşünceleri kalıcı hale getirmenin en güçlü yollarından biridir. Ancak kitap yazmak kadar, onu yasalara uygun şekilde yayınlamak da büyük bir sorumluluk gerektirir. Bu noktada devreye giren en önemli kavramlardan biri ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) sistemidir. ISBN yalnızca bir kataloglama aracı değil, aynı zamanda kitabın yasal statüsünü tanımlayan, telif haklarını koruyan ve yayıncıyı sorumluluk altına alan bir kimlik numarasıdır.
Bu yazıda ISBN numarası almanın kitap yaptırma sürecindeki yasal boyutlarını ele alacağız. ISBN’in hukuki niteliği, yasal yükümlülükleri, telif koruma süreçleri ve olası hukuki riskler hakkında tüm bilinmesi gerekenleri detaylıca paylaşacağız.
ISBN Nedir? Yasal Bir Tanımı Var mı?
ISBN, 13 haneli bir numaradır ve bir yayını diğerlerinden ayıran eşsiz bir kimlik işlevi görür. Türkiye’de ISBN sisteminin hukuki dayanağı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve bu kanuna bağlı yönetmeliklerle tanımlanmıştır.
ISBN’in Hukuki Niteliği
-
Kimlik Belgesi: ISBN, bir kitabın ulusal ve uluslararası düzeyde tanınmasını sağlar. Bu sayede eser hukuki anlamda bir varlık kazanır.
-
Telif Tescili: ISBN tek başına telif hakkı sağlamaz ancak eserin kimliklendirilmesini ve tescillenmesini kolaylaştırır.
-
Yayıncı Sorumluluğu: ISBN numarası, yayının sorumluluğunu alan yayınevi ya da yazarla ilişkilendirilir. Bu kişi ya da kurum, yasal yükümlülükleri üstlenmiş sayılır.
ISBN Almanın Yasal Yükümlülükleri Nelerdir?
1. Yasal Yayın Tanımı
Bir eserin ISBN alması, onu “yayın” statüsüne sokar. Bu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında değerlendirildiğinde eserin hukuki koruma altına girmesi anlamına gelir.
2. Depozit (Yasal Kopya) Gönderim Zorunluluğu
ISBN ile yayınlanan her kitap, aşağıdaki kurumlara yasal olarak ücretsiz kopya gönderilmelidir:
-
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
-
Milli Kütüphane
-
İl Halk Kütüphaneleri
-
Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü (gerekirse)
Bu yükümlülük, Yayınevi Kayıt ve Denetim Yönetmeliği uyarınca uygulanır. Gönderilmeyen kitaplar için idari para cezası uygulanabilir.
3. ISBN Sahipliğinin Sorumluluğu
ISBN alan kişi veya kurum, aşağıdaki yükümlülükleri taşır:
-
Kitabın içeriğinden hukuken sorumludur.
-
Telif ihlalleri durumunda sorumlu tutulabilir.
-
ISBN’nin başkasına devri ya da izinsiz kullanımı hukuka aykırıdır.
Telif Hakları ve ISBN: Aradaki Bağ
ISBN Telif Hakkı Sağlar mı?
Hayır, ISBN tek başına telif hakkı sağlamaz. Ancak ISBN, kitabın somut bir yayın olarak tanımlanmasına yardımcı olur ve böylece telif tescilinin kanıtlanmasını kolaylaştırır.
ISBN ile Telif Koruması Nasıl Yapılır?
-
ISBN alınarak yayının kimliği sabitlenir.
-
Noter onayı veya e-Devlet üzerinden T.C. Kültür Bakanlığı Telif Bildirim Sistemi kullanılarak telif tescili yapılabilir.
-
ISBN, kitap kapağı ve giriş sayfasında açıkça belirtilerek yasal statü vurgulanır.
Telif Hakkının İhlalinde Ne Olur?
-
ISBN ile yayınlanan bir kitap, başkasının telif hakkını ihlal ediyorsa, hem yazar hem de ISBN başvurusu yapan yayınevi yasal olarak sorumlu tutulabilir.
-
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir.
-
Bazı durumlarda ceza davaları da gündeme gelebilir.
ISBN ile Kataloglama ve Ulusal Kayıt Sistemleri
ISBN alınan tüm kitaplar, aşağıdaki sistemlerde yer alır:
-
ISBN Ulusal Ajansı Veritabanı (Türkiye)
-
Uluslararası ISBN Veritabanı (ISBN International Agency)
-
Milli Kütüphane Arşivi
-
TO-KAT (Türkiye Ortak Katalog)
Bu kataloglarda yer almak, kitabın yasal varlığını güçlendirir, akademik değerini artırır ve dava süreçlerinde ispat kolaylığı sağlar.
ISBN Olmadan Yayınlanan Kitapların Hukuki Durumu
Amatör Yayın Sayılır
ISBN olmadan bastırılan kitaplar genellikle “amatör yayın” olarak değerlendirilir ve yasal bağlayıcılığı zayıftır.
Hukuki Koruma Zayıflar
ISBN olmadan yapılan yayınlar, mahkemede telif hakkı davası açıldığında resmi yayın olarak kabul edilmez. Eserin varlığı kanıtlanmakta zorluk yaşanır.
Ticari Faaliyetlerde Sınırlama
-
Online platformlar, ISBN’siz yayınları çoğu zaman satışa kabul etmez.
-
Resmi kütüphaneler, ISBN olmayan kitapları arşivlemez.
-
Akademik atıflarda ISBN’siz kaynaklar geçerli kabul edilmez.
ISBN Alım Sürecinde Sık Yapılan Hukuki Hatalar
1. Başkası Adına ISBN Alma
Bazı yazarlar, başka bir yayınevi ya da şahıs üzerinden ISBN alarak kitabını bastırır. Ancak bu durum, kitabın yasal haklarını ilgili kişiye devretmiş sayılmanıza neden olur.
2. ISBN Numarasını Başkasına Satmak
ISBN, kişisel kullanım için verilir. Bir başkasına satmak ya da ödünç vermek yasal değildir.
3. Sahte ISBN Kullanımı
-
Bazı matbaalar, sahte ISBN basarak kitabı yayımlayabilir.
-
Bu durumda yazar, telif hakkını kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda tüketiciyi yanıltma ve sahtecilik gibi suçlamalarla karşı karşıya kalabilir.
Akademik Yayınlarda ISBN’nin Yasal Rolü
-
Üniversitelerde yüksek lisans ve doktora tezlerinin yayımlanmasında ISBN alımı, telif ve yayın haklarının korunması için önemlidir.
-
Akademik puanlamalarda yalnızca ISBN’li yayınlar dikkate alınır.
-
ISBN, ulusal tez arşivlerine ve ULAKBİM sistemine giriş için gereklidir.
ISBN Sahipliği ve Yayın Hakları
Yayıncı mı, Yazar mı Hak Sahibidir?
-
ISBN başvurusu yayınevi tarafından yapılmışsa, ISBN yayınevine aittir.
-
ISBN yazara aitse, tüm haklar yazarın elindedir.
-
Aradaki sorumluluklar yayın sözleşmesi ile düzenlenmelidir.
Yayın Sözleşmesinde Neler Olmalı?
-
ISBN kimin adına alındı?
-
Yayın hakkı süresi nedir?
-
Gelir paylaşımı nasıl yapılacak?
-
ISBN’ye bağlı diğer yayın türleri (e-kitap, sesli kitap vs.) için haklar nasıl bölünecek?
Bu konuların hepsi, yasal sorunlar yaşamamak için yazılı olarak düzenlenmelidir.
Türkiye’de ISBN ile İlgili Yürürlükteki Yasal Metinler
-
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
-
Yayınevleri Yönetmeliği
-
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayıncılık Mevzuatı
-
Depozit Yayınlar Hakkında Yönetmelik
-
Elektronik Yayınlar Düzenlemesi
-
ISBN Ulusal Ajansı İşlem Yönergesi
Bu yasal düzenlemeler ISBN ile yayınlanan kitapların nasıl değerlendirilmesi gerektiğini belirler.
Uluslararası ISBN Uygulamaları ve Türkiye
Türkiye, ISBN Uluslararası Ajansı tarafından tanınan ulusal ISBN ajanslarından biridir. Türkiye’de ISBN almak, uluslararası geçerliliğe sahiptir. Türkiye’de alınan ISBN:
-
Amazon, Google Books, Apple Books gibi platformlarda geçerlidir.
-
Uluslararası fuarlarda kabul edilir.
-
Yabancı kütüphane kataloglarında tanınır.
Bu durum, ISBN’in yalnızca Türkiye içinde değil, küresel ölçekte yasal değer taşıdığını gösterir.
Sonuç: ISBN Alırken Hukuki Bilinç Şart
ISBN, yalnızca bir rakam dizisi değil; bir eserin varlık ve geçerliliğini ispatlayan, yasal kimliğini kazandıran uluslararası bir sistemdir. Kitap yaptırmak isteyen her yazar, ISBN’in hukuki boyutunu anlamalı ve bu süreci bilinçli bir şekilde yürütmelidir. ISBN olmadan yapılan yayınlar, telif kayıplarına, akademik geçersizliklere, ticari başarısızlıklara ve yasal sorunlara neden olabilir.
Kitabınızın yazarı olarak hukuken güçlü bir duruş sergilemek istiyorsanız, ISBN alım sürecini baştan sona doğru yürütmeli, gerektiğinde bir hukuk danışmanından destek almalısınız. Unutmayın, kalıcı olmanın ilk adımı yasal olmaktır.
Kitap Yazdırma Danışmanlık, yazarlık yolculuğunuzda her adımda yanınızda olmaktan gurur duyan bir platformdur. Akademik kitap yazdırmadan biyografi ve otobiyografi hazırlamaya kadar geniş bir yelpazede hizmet sunarak, yazılı eserlerinizi en yüksek kalitede hayata geçirmenize yardımcı oluruz. Ayrıca, dil bilgisi ve imla kontrolü, iç sayfa tasarımı ve editörlük hizmetleri ile metinlerinizin profesyonel bir şekilde şekillendirilmesini sağlarız. Yazarların, içeriklerini en iyi şekilde sunabilmeleri için gerekli olan tüm teknik destek, doğru yönlendirme ve düzenleme işlemlerini sunarak, eserinizi mükemmel hale getirmeyi amaçlıyoruz.
Eserlerinizi daha geniş kitlelere ulaştırmak için ISBN alma ve yayıncılık süreci, kitap basımı ve dağıtımı, kitap kapak tasarımı gibi kritik hizmetlerimizle yayın sürecini sorunsuz bir şekilde tamamlamanızı sağlarız. Yayıneviyle anlaşmak yerine kendi kitabınızı yazdırmak isteyenler için profesyonel kitap pazarlama ve tanıtım danışmanlığı da sunarak, eserinizi kitapseverlerle buluştururuz. Kitap tanıtım afişi tasarımı, online ve offline mecralarda etkili tanıtım stratejileriyle kitabınızın görünürlüğünü artırır, hedef kitlenize ulaşmanıza yardımcı oluruz.
Yayıncılık sürecinde her aşamada yanınızda olan ekibimiz, kitabınızın içerik ve tasarımından yayımlanmasına kadar tüm aşamaları profesyonel bir şekilde yönetir. Kitap yazdırma, editörlük, yapısal editörlük ve yayın danışmanlığı hizmetleriyle yazarlık kariyerinizi desteklerken, her tür kitabı profesyonel bir biçimde yayınlamanızı sağlarız. Yasal süreçlerden telif hakları ve editörlük hizmetlerine kadar her konuda kapsamlı destek vererek, kitap yazma sürecinizi zahmetsiz ve verimli bir hale getiriyoruz.
