Bir kitabın fikirden somut bir ürüne dönüşmesi süreci, sadece yazım aşamasından ibaret değildir. Bu sürecin resmi boyutları da vardır ve bu noktada ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) devreye girer. ISBN, her kitabın kimlik numarasıdır. Kitap basımı ve yayımı söz konusu olduğunda ISBN’nin sağladığı güven, profesyonellik, tanınabilirlik ve yasal geçerlilik vazgeçilmezdir. Bu yazıda, ISBN numarasının kitap yaptırma sürecindeki rolünü, yazarlar ve yayınevleri açısından taşıdığı önemi tüm detaylarıyla inceleyeceğiz.
1. ISBN Numarası Nedir ve Ne İşe Yarar?
a) Temel Tanım
ISBN (International Standard Book Number), dünya genelinde kitapların tanımlanmasını sağlayan 13 haneli benzersiz bir numaradır. İlk olarak 1970 yılında kullanılmaya başlanan ISBN, kitapları dijital sistemlerde aramak, satmak, kaydetmek ve kataloglamak için temel araçtır.
b) Nerelerde Kullanılır?
-
Kütüphaneler
-
Kitap satış noktaları
-
E-kitap platformları
-
Üniversite katalogları
-
Telif hakları tescil süreçleri
-
Yayın veri tabanları
ISBN olmadan, bu platformlarda kitabın yer alması mümkün değildir.
2. ISBN’nin Kitap Yaptırmadaki Kritik Rolü
a) Kitabın Profesyonel Kimliği
ISBN, bir kitabın yasal bir yayın olduğunun ispatıdır. ISBN’ye sahip olmayan kitaplar “korsan” olarak algılanabilir.
b) Satış ve Dağıtım İzni
Kitabınızı D&R, Kitapyurdu, İdefix, Amazon, Google Books gibi platformlarda satmak istiyorsanız ISBN numaranızın olması zorunludur. Aynı durum kütüphaneler için de geçerlidir.
c) Telif Hakkı ve Eser Sahipliği
Bir kitap ISBN numarası ile kaydedildiğinde, yasal olarak eserin size ait olduğu tescillenmiş olur. Böylece telif ihlallerinde ISBN delil olarak gösterilebilir.
3. ISBN ve Yayın Formatları: Her Format İçin Ayrı ISBN
Yaygın bir hata, aynı içeriğe sahip kitapların farklı baskı türleri için aynı ISBN’yi kullanmaktır. Bu yanlıştır. Her formatın ayrı bir ISBN’si olmalıdır:
-
Basılı kitap
-
E-kitap (PDF, ePub)
-
Sesli kitap
-
Yeni baskılar (kapak değişikliği dahil)
4. ISBN Numarasının Sağladığı Avantajlar
a) Aranabilirlik ve Kataloglama Kolaylığı
Kitabınızın arama motorlarında, veri tabanlarında ve kitap kataloglarında kolayca bulunmasını sağlar.
b) Kitabın Değerlendirilmesini Kolaylaştırır
ISBN numarası, kitap inceleme ve değerlendirme süreçlerini kolaylaştırır. Özellikle akademik ortamlarda ISBN’ye sahip kitaplar daha güvenilir görülür.
c) Uluslararası Erişim
ISBN, kitabınızın yurtdışı kataloglarına da girmesini mümkün kılar. Böylece uluslararası kitap fuarlarında ve platformlarda kitabınızın görünürlüğü artar.
5. Yayıncılıkta ISBN Olmadan Neler Kaybedilir?
ISBN olmadan yayınlanan bir kitap:
-
Yasal olarak dağıtılamaz
-
Kütüphanelere ve arşivlere alınmaz
-
Kitapçı zincirlerinde satılamaz
-
Google Books, WorldCat gibi sistemlerde listelenemez
-
Telif hakkı tartışmalarında hukuki temele sahip olamaz
Bu nedenle ISBN olmadan kitap bastırmak, profesyonel yayıncılık açısından büyük bir eksikliktir.
6. ISBN Nasıl Alınır?
ISBN başvurusu Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü üzerinden yapılır. Ücretsizdir ve ekitap.kulturturizm.gov.tr adresinden çevrim içi olarak başvuru yapılabilir. Gerekli belgeler:
-
Kitap bilgileri
-
Yazar adı
-
Yayın türü ve formatı
-
Kapak görseli
-
Özeti ve tanıtım metni
7. ISBN Barkodunun Kitapta Kullanımı
Alınan ISBN mutlaka barkod haline getirilmelidir. Bu barkod:
-
Kitap kapağının arka alt kısmına yerleştirilmelidir
-
Genellikle sağ alt köşede bulunur
-
Satış sırasında optik okuyucular tarafından tanımlanır
Birçok ücretsiz barkod üretim aracı bu işlemi çevrim içi yapabilir.
8. ISBN ile Erişim ve Pazarlama Stratejileri
ISBN sadece teknik bir gereklilik değil, aynı zamanda pazarlama aracı olarak da değerlidir.
-
Kitabın ISBN’si ile oluşturulan barkod, mağazalarda kolay satış imkânı sunar
-
Sosyal medyada paylaşıldığında, profesyonel bir izlenim verir
-
ISBN numarası üzerinden kitap analitiği yapılabilir
Örneğin, hangi platformdan ne kadar satıldığı, ne zaman ilgi gördüğü gibi veriler ISBN ile takip edilebilir.
9. Akademik Yayınlarda ISBN’nin Rolü
Akademik dünyada ISBN’ye sahip bir kitabın:
-
Daha fazla kaynak olarak kullanıldığı
-
Tezlerde ve makalelerde atıf aldığı
-
Kütüphane veri tabanlarına kabul edildiği bilinmektedir
Bu nedenle bilimsel çalışmaların ISBN ile yayınlanması önemlidir.
10. ISBN Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Yanlış başlık veya yazar adı girmemeye dikkat edilmelidir
-
Aynı ISBN başka bir kitapla paylaşılmamalıdır
-
ISBN numarası yalnızca tek bir baskı için geçerlidir
-
Kapak değiştiğinde yeni ISBN gerekir
-
ISBN alınmadan kitap kapağı tasarımı yapılmamalıdır
Sonuç
ISBN, yalnızca bir numara değildir. Kitabınızın saygınlığını, bulunabilirliğini ve yasal güvencesini sağlar. Kitap bastırma sürecinde ISBN’yi bir formalite olarak değil, kitabın dijital dünyadaki pasaportu olarak görmelisiniz. Doğru bir ISBN stratejisi ile eserinizin etkisini artırabilir, görünürlüğünü yükseltebilir ve profesyonel yayıncılık dünyasında sağlam bir yer edinebilirsiniz.