Bir kitabın sadece yazılmış olması, onun kültürel veya ticari değer kazanması için yeterli değildir. Bu değerin somut hale gelmesi için kitabın resmî, profesyonel ve dağıtılabilir biçimde yayımlanması gerekir. Yayıncılık dünyasının bu kritik noktasında, ISBN numarası adeta bir kitabın pasaportu gibi işlev görür. ISBN, hem kitabın yasal tanımlayıcısı hem de okura, dağıtıcıya, kütüphaneye ve dijital platformlara ulaşmasını sağlayan bir anahtardır.
Bu yazıda ISBN numarasının kitap yaptırma sürecindeki rolünü, neden vazgeçilmez olduğunu ve bu sürece kattığı avantajları tüm boyutlarıyla inceleyeceğiz.
1. ISBN Nedir ve Ne İşe Yarar?
ISBN (International Standard Book Number), her kitabın dünyada benzersiz olarak tanımlanmasını sağlayan 13 haneli bir numaradır. 1970’lerden beri kullanılan bu sistem sayesinde kitaplar küresel ölçekte tanınır, kataloglanır, dağıtılır ve izlenebilir hale gelir.
ISBN numarası şu bilgilerle ilişkilidir:
-
Kitabın adı
-
Yazar(lar)
-
Yayıncı
-
Yayın tarihi
-
Baskı türü (basılı, dijital, sesli)
-
Format (ciltli, karton kapak, ePub, PDF vb.)
2. ISBN Numarasının Kitap Yaptırmadaki Temel Rolü
2.1. Tanınabilirlik ve Kataloglama
ISBN sayesinde kitabınız kütüphaneler, kitapçılar ve dijital platformlar tarafından tanınır ve sistemlere kaydedilir. Bu, özellikle ticari bir hedefi olan yazarlar ve yayıncılar için temel bir adımdır.
2.2. Dağıtım Kolaylığı
Barkodla birlikte kullanılan ISBN, stok yönetimi ve kitap dağıtımını kolaylaştırır. Kitap satış platformları genellikle ISBN’siz kitapları kabul etmez.
2.3. Telif Haklarının Korunması
ISBN doğrudan telif hakkı vermez; ancak kitabın sizin tarafınızdan üretildiğinin ve yayımlandığının resmi kanıtı olur. Bu durum hukuki süreçlerde önemlidir.
2.4. Farklı Baskılar için Farklı Tanımlar
Aynı kitabın e-kitap, sesli kitap veya farklı baskı versiyonları için ayrı ISBN alınması gerekir. Böylece her bir versiyon benzersiz olarak tanımlanır.
3. ISBN Almanın Yayıncılıktaki Avantajları
-
Yasal Dayanak Sağlar: ISBN ile kitap Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde resmî olarak kayıt altına alınır.
-
Satışa Açılabilirlik: D&R, Amazon, İdefix gibi satış platformlarına girebilmek için ISBN şarttır.
-
Profesyonellik İmajı: ISBN, yazarın ve yayının profesyonelliğini gösterir.
-
Ulusal Kütüphane ve Arşiv Kaydı: Kitaplar ISBN ile Türkiye’de ve dünyada kataloglara ve arşivlere girer.
-
Uluslararası Yayıncılık: ISBN uluslararası geçerliliğe sahiptir. Yurt dışı yayınevi ve platformlarla çalışmak isteyen yazarlar için vazgeçilmezdir.
4. ISBN Numarası Olmayan Kitapların Dezavantajları
ISBN’siz kitaplar:
-
Resmî olarak tanımlanamaz.
-
Satış kanallarında yer alamaz.
-
Kütüphane ve veri tabanlarına girmez.
-
Telif hakkı ispatında zayıf kalır.
-
Profesyonel yayınevi veya okur gözünde ciddiyetini kaybeder.
Özellikle akademik yayınlar ve çocuk kitaplarında ISBN’siz basım ciddi bir eksiklik olarak değerlendirilir.
5. ISBN Numarasının Kitap Tasarımıyla İlişkisi
ISBN sadece metinsel bir numara değildir; tasarımsal ve yerleşimsel olarak da kitabın bir parçasıdır. Şunlara dikkat edilmelidir:
-
Arka kapakta alt orta kısımda barkod biçiminde yer almalıdır.
-
İç sayfalarda, özellikle künyede net biçimde yazılmalıdır.
-
Farklı formatlar (örneğin İngilizce versiyon) için ayrı ISBN kullanılmalıdır.
6. ISBN Nasıl Alınır? (Kısaca)
-
ekitap.kulturturizm.gov.tr adresine üye olun.
-
Kitap bilgilerini ve gerekli belgeleri sisteme yükleyin.
-
Başvuru formunu doldurun.
-
1–5 iş günü içinde sonuç alın.
-
Aldığınız numarayı kitabınızın uygun alanlarına ekleyin.
7. E-Kitap ve Alternatif Formatlar İçin ISBN
Her yayın formatı için ayrı ISBN gereklidir:
-
Basılı kitap: fiziksel baskı için ISBN
-
E-kitap: PDF, ePub gibi dijital formatlar için ayrı ISBN
-
Sesli kitap: Spotify, Audible gibi platformlar için özel ISBN
Bu ayrım, her formatın kendi yayın ömrü ve satış kanalı olduğu için gereklidir.
8. ISBN Numarasının Uluslararası Kullanımı
ISBN numarası sadece Türkiye içinde değil, tüm dünyada geçerlidir. Türkiye’den alınan bir ISBN, uluslararası veri tabanlarına entegre olur. Bu da kitabınızın küresel erişimini artırır.
Ayrıca, kitap çevirisi yapıldığında veya yurt dışı satış yapılacaksa ISBN, kitabınızın profesyonel olarak kabul edilmesi açısından hayati önem taşır.
Sonuç
ISBN numarası, bir kitabın yayın dünyasındaki kimliğidir. Bu kimlik olmadan kitabınız ne tanınır ne de ciddi bir mecrada yer alabilir. ISBN almak, hem yasal hem de profesyonel bir gereklilik olarak kitap yaptırma sürecinin merkezinde yer alır. Sadece teknik bir detay gibi görülmemeli; kitabınızı ulusal ve uluslararası düzeyde görünür kılan bir temel unsur olduğu unutulmamalıdır.