Kitap yazım süreci tamamlandığında çoğu yazarın heyecanı artar: Artık fikirler somut bir esere dönüşmek üzeredir. Ancak birçok yazar, basım öncesinde yapılması gereken önemli bir resmi işlemi göz ardı edebilir: ISBN numarası almak. Oysa ISBN sadece bir barkoddan ibaret değil, kitabın tanınması, korunması ve yaygınlaştırılması için kritik bir adımdır. Bu yazıda kitap yaptırmadan önce ISBN almanın neden bu kadar önemli olduğunu, sürecin avantajlarını, olası riskleri ve ideal zamanlamasını detaylıca ele alacağız.
1. ISBN Nedir?
ISBN (International Standard Book Number), her yayımlanan kitaba verilen 13 haneli benzersiz bir numaradır. Bir kitabın küresel veri tabanlarında tanımlanmasını sağlar. Aynı kitabın farklı versiyonları (örneğin ciltli, e-kitap, sesli kitap) için ayrı ISBN numaraları alınmalıdır.
2. Kitap Yaptırmadan Önce ISBN Almanın Avantajları
1. Kitabın Profesyonel Kimlik Kazanması
Kitap, ISBN ile resmi bir kimlik kazanır. ISBN olmayan bir kitap sadece bir dosyadır; ISBN ile tanımlandığında ise yayımlanabilir, satılabilir ve dağıtılabilir hale gelir.
2. Baskı Süreci Öncesinde Planlama Kolaylığı
Matbaa, ISBN’yi kapakta belirtmek için baskıdan önce bu bilgiyi ister. Kitabın arka kapağında barkod yer almalı, iç sayfalarda künye oluşturulmalıdır.
3. Dijital Yayın Platformlarına Hazırlık
Amazon, Google Play Books, Kobo, D&R ve benzeri platformlara kitap yüklenebilmesi için ISBN gereklidir. Bu platformlara başvuruda bulunmadan önce ISBN almak süreci hızlandırır.
4. Telif Hakkının Desteklenmesi
ISBN, bir kitabın sahibini resmi olarak tanımlar. Telif hakkı anlaşmazlıklarında ISBN, kitabın kime ait olduğunun yasal kanıtıdır.
5. Dağıtım Ağına Erişim
Kitabınızı zincir kitapçılar, üniversite kütüphaneleri, kamu kütüphaneleri ve kitap fuarlarına göndermek istiyorsanız, ISBN’nizin olması şarttır.
3. ISBN Alma Zamanlaması Neden Önemlidir?
Birçok yazar ISBN başvurusunu kitabı bastıktan sonra yapmayı düşünür. Ancak bu gecikmeli işlem hem yasal hem teknik bazı sorunlara yol açabilir:
-
Kitap kapağı yeniden tasarlanmak zorunda kalabilir.
-
Barkod sonradan eklendiğinde baskı kalitesi düşebilir.
-
Bazı satış platformları ISBN’siz kitap kabul etmez.
-
Kataloglama işlemleri gecikir.
-
Telif takibi için hukuki zemin zayıflar.
ISBN, kitabın tasarımından önce alınmalıdır. Bu sayede içerik ve kapak tasarımı doğru yönde ilerler.
4. ISBN Numarasının Tasarım Sürecine Etkisi
Bir kitabın ISBN’si yalnızca içeriksel değil, aynı zamanda görsel açıdan da önem taşır. Arka kapakta yer alacak barkod için uygun yer ayrılmalı, künye bölümü ISBN bilgisiyle hazırlanmalıdır. Bu bilgiler şu alanlarda yer alır:
-
İç kapak
-
Künye sayfası
-
Arka kapak (barkod)
-
Dijital meta veriler
Bu alanların tasarlanması için ISBN’nin erkenden alınması gerekir.
5. ISBN ile Kitabın Kataloglama ve Arşivlenmesi
Ulusal ve uluslararası veri tabanları, sadece ISBN numarası olan kitapları arşivler. Örneğin:
-
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü
-
Türkiye Bibliyografyası
-
Google Books
-
WorldCat (Dünya Kütüphane Kataloğu)
Kitabın ISBN’si olmadan bu kataloglara girilmesi mümkün değildir. Bu durum kitabın uzun vadeli erişilebilirliğini etkiler.
6. ISBN ile Uluslararası Tanınırlık
ISBN, dünya genelinde geçerlidir. Yani kitabınızı Amazon.de, Amazon.com.tr veya Book Depository gibi sitelerde satmak istiyorsanız, ISBN şarttır. Özellikle yabancı dile çevrilmiş kitaplar için bu numara kitabın izini sürmekte kullanılır.
7. ISBN Numarası ile Satış Raporları ve Takibi
Satış platformları ve yayınevleri, ISBN numarası üzerinden satış verilerini analiz eder. Örneğin:
-
Hangi bölge en çok satış yapmış?
-
Kitap hangi dönemde daha fazla satılmış?
-
Hangi format daha fazla tercih edilmiş?
Bu bilgiler gelecekteki yayın stratejiniz için temel veri kaynağıdır.
8. ISBN Alınmadan Kitap Yaptırmanın Riskleri
-
Satış Kanallarına Giremezsiniz: D&R, Kitapyurdu, İdefix gibi platformlar ISBN’siz kitap kabul etmez.
-
Dağıtım Zincirleri Dışında Kalırsınız: Kitabınız yalnızca elden veya küçük bağımsız satış kanallarında kalır.
-
Telif Hakkı Problemleri: Eserin size ait olduğunu kanıtlamak zorlaşır.
-
Arşivlenemez: Kütüphaneler, ISBN’siz kitapları sisteme almaz.
-
Profesyonellik Kaybı: ISBN eksikliği kitabın amatör görünmesine neden olur.
9. Kitap Yaptırma Sürecinde Yayıncıya Karşı Sorumluluklar
Birçok yayınevi, kitap baskısına geçmeden önce ISBN ister. Bazıları kendi ISBN havuzlarını kullanır, ancak bu durumda ISBN onlara ait olur. Eğer kitap tamamen sizin tarafınızdan bastırılıyorsa (self-publishing), ISBN başvurusunu bireysel olarak yapmanız önerilir.
10. Sonuç
ISBN, kitabınızı yalnızca tanımlamakla kalmaz; ona kimlik, koruma ve yayılma gücü kazandırır. ISBN’yi kitap yaptırmadan önce almak, hem sürecin hızlanmasını hem de kitabınızın profesyonel görünmesini sağlar. Yazarlar ve yayınevleri bu adımı geciktirmemeli; yayımlanma sürecinin başında ISBN sürecine odaklanmalıdır.