ISBN alma süreci, kitabını yayınlamak isteyen her yazarın veya yayınevinin karşılaştığı temel adımlardan biridir. ISBN (International Standard Book Number – Uluslararası Standart Kitap Numarası), her bir kitabın özgünlüğünü belirlemek, kataloglama ve satış sürecini kolaylaştırmak için kullanılan uluslararası bir tanımlayıcıdır. Özellikle dijitalleşen yayıncılık dünyasında, ISBN yalnızca bir kayıt numarası değil, aynı zamanda bir güven ve görünürlük belgesi haline gelmiştir. Bu yazıda, kitap yaptırma öncesinde ISBN almanın neden zorunlu ya da gerekli olduğu ve bu sürecin nasıl yürütülmesi gerektiği ayrıntılı biçimde incelenecektir.
ISBN Almanın Yayıncılıktaki Önemi
ISBN, kitabın kimliğini oluşturan, onu benzersiz hale getiren 13 haneli bir numaradır. Bu numara sayesinde kitaplar; kütüphanelerde, kitapçılarda, online satış platformlarında ve arşiv sistemlerinde kolayca tanınır. ISBN numarası olmayan bir kitap:
-
Kütüphane sistemlerine alınmaz,
-
Çoğu kitapçı ve çevrimiçi mağaza tarafından satılamaz,
-
Akademik referans sistemlerinde kaynak gösterilemez.
Bu nedenle, ISBN almak yalnızca bir prosedür değil; kitabın dolaşımını, satılabilirliğini ve tanınırlığını garanti altına alan hukuki ve ticari bir adımdır. Kitap yaptırma sürecine başlamadan önce ISBN alınması, tüm bu süreçlerin daha sorunsuz ilerlemesini sağlar.
ISBN Almadan Önce Gerekli Hazırlıklar
ISBN başvurusu öncesinde hazırlanması gereken bazı temel bilgiler ve belgeler vardır:
-
Kitabın Başlığı ve Alt Başlığı: ISBN numarası başlığa özel verilir. Her yeni başlık veya baskı için yeni bir ISBN gerekir.
-
Yazar(lar)ın Bilgileri: Birden fazla yazar varsa, her birinin açık bilgileri kayıt edilir.
-
Yayınevi Bilgileri: Kitap bireysel olarak yayınlanacaksa “bağımsız yazar” olarak geçebilir. Bir yayınevi tarafından basılacaksa, yayınevinin bilgileri gereklidir.
-
Kitabın Türü ve İçeriği: Roman, ders kitabı, akademik yayın, şiir kitabı gibi sınıflandırmalar yapılmalıdır.
-
Baskı Formatı: Basılı mı olacak, e-kitap mı, sesli kitap mı? Her format için ayrı ISBN alınmalıdır.
-
Kitap Dili: ISBN kaydında hangi dilde yayınlandığı da belirtilmelidir.
Bu bilgiler başvuru formuna işlenirken, doğrulukları çok önemlidir. Daha sonra değişiklik yapılmak istendiğinde sürecin tekrarlanması gerekebilir.
Türkiye’de ISBN Nasıl Alınır?
Türkiye’de ISBN, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ISBN Türkiye Ajansı tarafından verilir. Bu işlem tamamen ücretsizdir ve genellikle çevrim içi olarak yapılır.
Başvuru Süreci:
-
https://www.ekitap.kulturturizm.gov.tr adresinden başvuru ekranına girilir.
-
Sisteme üye olunur ve “ISBN Başvurusu” sekmesine geçilir.
-
Kitaba dair istenen tüm bilgiler eksiksiz doldurulur.
-
Kitap kapağı, içindekiler sayfası ve giriş bölümü gibi örnek belgeler PDF formatında sisteme yüklenir.
-
Başvuru gönderildikten sonra, genellikle 1-3 iş günü içerisinde ISBN numarası tanımlanır.
Bu sürecin sonunda size verilen ISBN numarası, kitabınızın künyesine eklenir ve kitabınız artık uluslararası sistemde kayıtlı hale gelir.
ISBN Alırken En Sık Yapılan Hatalar
-
Farklı baskılar için aynı ISBN’nin kullanılması: Örneğin kitabın hem e-kitap hem basılı hali varsa her biri için ayrı numara alınmalıdır.
-
ISBN alınmadan baskıya geçilmesi: Kitap basıldıktan sonra ISBN almak, sistemsel karmaşalara yol açar.
-
Başlık veya yazar ismi değiştirildikten sonra eski ISBN’nin kullanılması: ISBN kitap içeriğine değil, o başlık ve yazar bilgisine özeldir. Değişiklik yapıldığında yeni bir ISBN gereklidir.
-
ISBN başvurusunda eksik belge sunulması: Başvuru iade edilir ve süreç uzar.
Bu nedenle süreci baştan doğru planlamak, zaman ve kaynak tasarrufu sağlar.
Kitap Yaptırma Öncesinde ISBN Almanın Avantajları
-
Telif Koruması Güçlenir: ISBN doğrudan telif hakkı sağlamasa da, kitapla ilgili resmi bir kayıt oluşturur.
-
Dağıtım Kolaylaşır: ISBN’siz kitaplar çoğu dağıtımcı ve platform tarafından kabul edilmez.
-
Profesyonel Görünüm Sağlar: ISBN, okuyucular ve kurumlar nezdinde kitabın resmî ve ciddi bir yayın olduğunu gösterir.
-
Kütüphanelere Giriş Şansı Artar: Kamu ve üniversite kütüphaneleri yalnızca ISBN’li kitapları envantere alır.
E-Kitaplar için ISBN Alma Süreci
E-kitaplar da ISBN ile kayıt altına alınmalıdır. Türkiye’de e-kitaplar için başvuru sırasında dosyanın dijital kopyası (örneğin EPUB ya da PDF) ve kısa açıklaması sisteme yüklenir. E-kitap formatı, eğer farklı platformlar için (örneğin Amazon Kindle ve Apple Books gibi) farklı dosyalar içeriyorsa, her biri için ayrı ISBN alınması tavsiye edilir.
E-kitap için ISBN alındığında, bu numara kitabın metadata kısmına ve tanıtım sayfasına eklenmelidir.
Uluslararası ISBN Başvuruları ve Türkiye’deki Farklar
Bazı yazarlar yurtdışında satış yapmak için uluslararası platformlardan ISBN almaya yönelir. Ancak her ülkenin kendi ISBN ajansı olduğundan, başka ülkeden alınan ISBN’ler Türkiye’de geçerli kabul edilmez. Aynı şekilde Türkiye’den alınan ISBN de yurt dışında bazı platformlarda sınırlı geçerliliğe sahip olabilir. Uluslararası yayın hedefi olan yazarların, ilgili ülkenin ISBN ajansına başvurması önerilir.
ISBN ile Kitap Yaptırma Sürecinin Senkronizasyonu
Kitabın baskıya girmesi için tüm içerik ve tasarım süreçleri tamamlanmalıdır. ISBN numarası da bu sürecin parçası olarak düşünülmelidir. ISBN alındıktan sonra:
-
ISBN etiketi kitabın arka kapağına barkod şeklinde yerleştirilir.
-
Kitap içindeki künye sayfasına ISBN numarası ve başvuru tarihi yazılır.
-
ISBN ile alınan bilgilerin kitap içeriğiyle birebir örtüşmesi sağlanır.
Bu adımlar, kitabın ISBN sistemine uyumlu bir şekilde bastırılmasını ve herhangi bir hukuki ya da teknik sorun yaşanmamasını garanti eder.
Sonuç
ISBN alma süreci, kitap yayıncılığının en kritik yapı taşlarından biridir. Özellikle kitap yaptırma öncesinde bu süreci tamamlamak, telif haklarından satışa, kütüphane erişiminden e-kitap platformlarına kadar birçok alanda avantaj sağlar. ISBN yalnızca bir numara değil, eserin kimliği, yasal güvencesi ve profesyonellik sembolüdür. Kitap bastırmak isteyen her birey ya da kurumun, ISBN sistemini doğru anlaması, başvuru sürecine özen göstermesi ve bu işlemleri baskı öncesinde tamamlaması gereklidir. Bu yaklaşım, yalnızca kitabın daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamakla kalmaz; aynı zamanda yazarın emeğinin ve fikrî mülkiyetinin de güvence altına alınmasını sağlar.