Kitap yazmak ve bastırmak, yazar için yaratıcı olduğu kadar teknik ve hukuki açıdan da dikkat gerektiren bir süreçtir. Bu sürecin en önemli adımlarından biri olan ISBN alımı ve yönetimi, yalnızca başvuru ile sınırlı değildir. Kitap yaptırma sürecine başlamadan önce ISBN sorgulaması yapmak, daha önce alınmış bir ISBN numarasının geçerliliğini, başka bir kitapla çakışıp çakışmadığını veya sistemsel bir hata olup olmadığını kontrol etmek açısından oldukça önemlidir. Bu yazıda, ISBN sorgulama yöntemlerini, sorgulama araçlarını, resmi kaynakları ve dikkat edilmesi gereken unsurları detaylı bir şekilde açıklayacağız.
1. ISBN Sorgulama Nedir?
ISBN sorgulama, bir ISBN numarasının doğruluğunu, kayıtlı olduğu kitabı ve ilgili yayın bilgilerini kontrol etme işlemidir. Bu işlem sayesinde:
-
Sahte ISBN numarası kullanımı önlenir
-
Aynı ISBN’nin birden fazla kitapta kullanılmasının önüne geçilir
-
Kitabın bibliyografik bilgileri kontrol edilir
-
ISBN veritabanında kayıtlı olup olmadığı teyit edilir
2. ISBN Sorgulama Yapmak Neden Önemlidir?
a) Telif İhlallerini Önleme
Bir ISBN numarasının başka bir kitaba ait olup olmadığını sorgulamak, telif hakkı ihlali riskini ortadan kaldırır. Bazı durumlarda, bilmeden başka bir yayına ait bir ISBN kullanılabilir.
b) Dağıtım Sorunlarını Önleme
Aynı ISBN’nin birden fazla yayında kullanılması, kitap dağıtım sistemlerinde karışıklığa neden olur. Özellikle kitap satış platformlarında yanlış bilgiler görünebilir.
c) Profesyonellik
ISBN sorgulaması yapan bir yazar ya da yayıncı, sürece hâkim olduğunu ve dikkatli ilerlediğini gösterir. Bu da hem okuyucuya hem dağıtımcıya güven verir.
3. ISBN Sorgulama Nereden Yapılır?
a) Türkiye İçin Resmî Kaynak:
https://ekitap.kulturturizm.gov.tr adresinden ISBN numaralarının kontrolü yapılabilir. Kullanıcı adı ve şifreyle giriş yaptıktan sonra sistemde “ISBN Sorgula” sekmesine tıklanır.
b) Uluslararası ISBN Veritabanı:
https://www.isbn-international.org adresinden dünya genelindeki ISBN numaraları sorgulanabilir. Özellikle çeviri kitaplar veya yurtdışında bastırılacak kitaplar için bu sorgu önemlidir.
c) Yayıncıların Katalogları:
Bazı büyük yayınevlerinin kendi katalog sistemlerinde kitapların ISBN numaraları aratılabilir. Örneğin, D&R, Pandora, Amazon, İdefix gibi dijital satış siteleri bu bilgileri genellikle kitap sayfalarında sunar.
4. ISBN Sorgulama Nasıl Yapılır?
Adım 1: ISBN numarasını doğru biçimde girin (örneğin: 978-605-1234-56-7).
Adım 2: Sistemdeki doğrulama alanına numarayı yapıştırın.
Adım 3: “Ara”, “Search” ya da “Sorgula” butonuna tıklayın.
Adım 4: Kitap bilgileri ekrana gelir:
-
Kitap Adı
-
Yazar
-
Yayıncı
-
Basım Yılı
-
Format
-
Kategori
5. Sorgulama Sonuçlarını Yorumlama
ISBN sorgulama sonucu gelen bilgilerle, elinizdeki kitap bilgilerini karşılaştırın. Özellikle ISBN’nin gerçekten sizin kitabınıza ait olduğundan emin olun. Eğer eşleşme yoksa:
-
Hatalı başvuru yapılmış olabilir
-
ISBN başka bir kitapla çakışıyor olabilir
-
Numara sistemde henüz aktifleşmemiş olabilir (bazen yeni alınan ISBN’ler birkaç gün sonra görünür)
6. Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri
Sorun | Açıklama | Çözüm |
---|---|---|
ISBN görünmüyor | Yeni alınan ISBN sistemde henüz görünmüyor olabilir | 24-72 saat bekleyin |
Farklı kitaba ait çıkıyor | Önceden alınmış ISBN kullanılıyor olabilir | Derhal yeni bir ISBN talep edin |
Yanlış sorgu sonucu | Numara eksik ya da hatalı girilmiş olabilir | Numarayı kontrol ederek yeniden sorgulayın |
7. ISBN Sorgulama Sonrası Ne Yapılmalı?
Eğer ISBN numarası doğru ve geçerliyse, bu numarayı kitabınızın:
-
Künyesinde
-
İç kapağında
-
Arka kapağında barkod şeklinde
-
Dijital kopyasında
kullanabilirsiniz.
Eğer ISBN hatalı ya da başka bir yayına aitse, derhal Kültür ve Turizm Bakanlığı ile iletişime geçilmeli ve yeni bir başvuru yapılmalıdır.
8. ISBN Numarasında Hatalı Kullanımın Riskleri
-
Yayın yasağı gelebilir
-
Telif hakkı ihlali nedeniyle hukuki süreç başlayabilir
-
Kitap satış platformlarında listelenemez
-
Kitabınızın profesyonelliği zedelenir
-
ISBN sistemi tarafından kara listeye alınabilirsiniz
9. ISBN Sorgulama ve Yayın Planlaması
Kitap projenizin başında ISBN sorgulaması yaparak:
-
Önceden alınmış numaraların uygunluğunu görebilir
-
Yeni ISBN ihtiyacını netleştirebilir
-
Yayın ve dağıtım stratejilerinizi daha sağlam temellere oturtabilirsiniz
Sonuç
Kitap yayınlama süreci sadece bir başvuru meselesi değil, aynı zamanda dikkat ve doğrulama isteyen profesyonel bir iştir. ISBN sorgulama işlemi, bu sürecin görünmeyen ama kritik parçalarından biridir. Yazar ve yayınevleri, kitap yaptırma sürecine geçmeden önce ISBN sorgulama işlemini mutlaka gerçekleştirmelidir. Bu küçük ama etkili adım, sizi hem zaman hem de prestij kaybından koruyacaktır.