Kitap yazmak ve yayımlamak isteyen herkesin yolculuğunda mutlaka karşılaştığı terimlerden biri de ISBN’dir. Ancak ISBN almak kadar, daha önce alınmış bir ISBN numarasının doğruluğunu ve hangi yayına ait olduğunu sorgulamak da hayati öneme sahiptir. Özellikle kitap yaptırma sürecinde benzer isimli kitaplardan ya da yanlış numara kullanımından doğabilecek sorunları engellemek için ISBN sorgulama büyük bir adımdır.
Bu yazıda, ISBN sorgulamanın neden önemli olduğunu, hangi araçlarla yapılabileceğini ve kitap yaptırmadan önce hangi kontrollerin sağlanması gerektiğini detaylarıyla ele alacağız.
1. ISBN Sorgulama Neden Gereklidir?
Telif Hakları ve Çakışmalar
-
Başkası tarafından alınmış bir ISBN numarasının yanlışlıkla sizin kitabınıza atanması yasal sorunlara yol açabilir.
-
Aynı kitabın farklı baskıları için aynı ISBN kullanılmamalıdır; bu nedenle her baskıya özel sorgulama yapılmalıdır.
Kitabın Tanınırlığı
-
ISBN, kataloglama için kullanıldığından yanlış ya da kopya ISBN’ler kitabınızın arama motorlarında ve kütüphanelerde çıkmamasına neden olabilir.
Yayıncı Doğrulaması
-
Yayıncınız size bir ISBN numarası verdiğinde, bu numaranın gerçekten doğru kişiye ve formata ait olup olmadığını doğrulamak için sorgulama yapmalısınız.
2. ISBN Sorgulama Nereden ve Nasıl Yapılır?
2.1. Türkiye’de Kullanılabilecek Kaynaklar
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü (KYGGM)
-
ekitap.kulturturizm.gov.tr adresi üzerinden ISBN alınabildiği gibi, burada sorgulama ekranı da bulunur.
-
Arama kriterleri:
-
ISBN numarası
-
Kitap adı
-
Yazar adı
-
Yayıncı adı
-
TÜBİTAK Ulusal Akademik Yayın Dizini (ULAKBİM)
-
Akademik ISBN sorgulamaları için kullanılabilir.
2.2. Uluslararası Kaynaklar
ISBN International (isbn-international.org)
-
Uluslararası düzeyde ISBN doğrulama ve yayıncı kontrolü yapılabilir.
-
Bu site üzerinden:
-
Yayıncının hangi ISBN aralığını kullandığı,
-
ISBN’nin geçerliliği,
-
Kitabın künyesi görülebilir.
-
Google Books ve WorldCat
-
Kitap künyesi, baskı bilgileri ve kütüphane kayıtlarına ISBN ile erişilebilir.
3. Sorgulama Sürecinde Nelere Dikkat Edilmeli?
Doğru Format Kullanımı
-
ISBN numarası 13 haneden oluşmalıdır.
-
Bazen sistemler 10 haneli eski ISBN formatını da kabul edebilir, ama dönüşüm yapılması önerilir.
Basım Türü
-
Aynı kitabın e-kitap, sesli kitap ve basılı versiyonlarının farklı ISBN’leri vardır. Sorgularken hangi formatı aradığınıza emin olun.
Yayıncı Bilgisi
-
Yayıncının adı doğru girilmezse sistem sorgulamayı reddedebilir.
4. ISBN Numarasını Nereden Bulurum?
-
Kitabın arka kapağındaki barkodun hemen üstünde yer alır.
-
Kitabın iç künyesinde (başında ya da sonunda) belirtilir.
-
Dijital kitaplar için ise PDF metadata’sında ya da dijital mağaza sayfalarında bulunabilir.
5. ISBN Numarası Doğrulama Adımları
-
ISBN numarasını alın (barkod ya da künyeden)
-
isbnsearch.org, isbn-international.org veya [ekitap.kulturturizm.gov.tr] üzerinden sorgulama yapın.
-
Gelen sonuçları:
-
Kitap adı,
-
Yazar adı,
-
Yayın yılı,
-
Yayıncı adı ile karşılaştırın.
-
-
Kitabınızla eşleşmeyen bir bilgi varsa, mutlaka tekrar kontrol sağlayın.
6. Sık Yapılan Hatalar ve Örnekler
❌ Aynı ISBN numarasını birden fazla kitapta kullanmak
❌ Başkasına ait ISBN’yi sorgulamadan kendi kitabına yazmak
❌ Kitap ismi değiştikten sonra eski ISBN’yi kullanmaya devam etmek
❌ Yayıncı bilgisi değiştiği halde aynı ISBN’yi sürdürmek
Tüm bu durumlar hem hukuki sorunlara hem de dağıtımda ciddi karışıklıklara neden olabilir.
7. Kitap Yaptırmadan Önce Son Kontrol Listesi
-
Kitabın başlığı kesinleştirildi mi?
-
Sayfa sayısı ve baskı türü sabitlendi mi?
-
Kapak tasarımı tamamlandı mı?
-
ISBN başvurusu yapıldı mı?
-
Mevcut ISBN varsa doğruluğu sorgulandı mı?
Bu sorulara net “evet” diyebiliyorsanız kitap yaptırma sürecine geçebilirsiniz.
Sonuç
Kitap yaptırmadan önce ISBN sorgulamak, kitabınızın tanınabilirliğini, hukuki güvenliğini ve dağıtım kanalındaki profesyonelliğini garanti altına alır. Özellikle yaygın ISBN hatalarından kaçınmak ve kitabınızın dünyada tekil bir kimlik numarasına sahip olduğundan emin olmak için bu adımı asla atlamayın. Doğru bir ISBN sorgulama, yayına çıkacak kitabınız için sessiz ama etkili bir sigorta niteliğindedir.