Kitap yazma, yayımlama ve yasal kimlik kazandırma süreci oldukça kapsamlıdır. Bu süreçte en çok karşılaşılan sorulardan biri de ISBN alma süreciyle ilgilidir. Yazar adayları, yayınevleri ya da bireysel kitap bastırmak isteyen kişiler için ISBN ile ilgili birçok soru işareti mevcuttur. Bu yazıda kitap yaptırma ve ISBN alma sürecinde sıkça sorulan soruları başlıklar hâlinde ele alacak, her birine net ve açıklayıcı cevaplar sunacağız.
1. ISBN Nedir ve Neden Gereklidir?
Soru: ISBN tam olarak nedir?
Cevap: ISBN, International Standard Book Number’ın kısaltmasıdır. Kitapların kimlik numarasıdır. Her kitap için benzersizdir ve kitabın küresel olarak tanınmasını sağlar.
Soru: ISBN almak zorunlu mu?
Cevap: Türkiye’de yayımlanan her kitap için ISBN alınması yasal bir zorunluluktur. Aksi hâlde kitap satılamaz, kütüphanelere kaydedilemez.
2. Kimler ISBN Alabilir?
Soru: Sadece yayınevleri mi ISBN başvurusu yapabilir?
Cevap: Hayır. Hem yayınevleri hem de bireysel yazarlar ISBN alabilir. Yayınevi olmayan bireyler, kendi adlarına kitap basmak istediklerinde bireysel başvuru yapabilirler.
3. ISBN Nasıl Alınır?
Soru: ISBN başvurusu nereden yapılır?
Cevap: ISBN başvuruları ekitap.kulturturizm.gov.tr adresinden çevrim içi olarak yapılır.
Soru: Başvuru için hangi belgeler gerekir?
Cevap: Bireysel başvurular için kimlik fotokopisi, kitap kapağı, özet ve bazı teknik bilgiler (sayfa sayısı, tür, vs.) gerekir. Yayınevleri için ek olarak vergi levhası, imza sirküsü gibi belgeler istenir.
4. ISBN Başvuru Süreci Ne Kadar Sürer?
Soru: ISBN başvurusu kaç günde sonuçlanır?
Cevap: Başvurular genellikle 1-5 iş günü içinde değerlendirilir. Eksik belge varsa süreç uzayabilir.
5. ISBN Ücretli midir?
Soru: ISBN almak için ücret ödenir mi?
Cevap: Türkiye’de ISBN almak tamamen ücretsizdir. Ancak kitabın baskı ve barkod işlemleri için ek maliyetler oluşabilir.
6. Aynı Kitap için Farklı Baskılarda ISBN Değişir mi?
Soru: Aynı kitabın ikinci baskısı için yeni ISBN gerekir mi?
Cevap: Evet. Kitap içeriği veya kapağı değiştiğinde, her yeni baskı için farklı ISBN alınmalıdır.
Soru: E-kitap veya sesli kitap için ayrı ISBN mi gerekir?
Cevap: Evet. Aynı eserin farklı formatları (basılı, e-kitap, sesli kitap) için ayrı ayrı ISBN alınmalıdır.
7. ISBN Nasıl Kullanılır?
Soru: ISBN aldıktan sonra ne yapmalıyım?
Cevap: ISBN numarasını kitabın arka kapağında barkod şeklinde, iç kapakta ve künyede belirtmelisiniz. Ayrıca dijital kataloglara girişte bu numara kullanılmalıdır.
Soru: Barkod nasıl oluşturulur?
Cevap: ISBN numarası barkod üretici siteler üzerinden ücretsiz olarak barkoda dönüştürülebilir.
8. ISBN ile Telif Hakkı Arasında Ne Fark Var?
Soru: ISBN telif hakkı sağlar mı?
Cevap: Hayır. ISBN, kitabın kimlik numarasıdır. Telif hakkı için ayrı başvuru (örneğin noter onayı ya da İLESAM tescili) gerekir. Ancak ISBN, telif hakkının ispatında yardımcı olur.
9. ISBN Numarası Hatalı Girilirse Ne Olur?
Soru: ISBN yanlış basılırsa ne yapılmalı?
Cevap: Hatalı ISBN ile basılan kitaplar dağıtılamaz. Yeni baskıda doğru ISBN kullanılmalı ve gerekirse Bakanlığa bilgi verilmelidir.
10. ISBN Almak İçin Yaş Sınırı Var mı?
Soru: Öğrenciyim, kendi adıma ISBN alabilir miyim?
Cevap: Evet. 18 yaşını dolduran herkes bireysel olarak ISBN başvurusu yapabilir. 18 yaş altındakiler için veli izni gerekir.
11. ISBN Numarası Ne Anlatır?
Soru: ISBN numarası hangi bilgileri içerir?
Cevap: 13 haneli bu numara; ülke kodu, yayınevi kodu, kitap kodu ve kontrol basamağından oluşur. Kitabın hangi ülkede, hangi yayınevi tarafından yayımlandığı anlaşılır.
12. ISBN Başvurusu Reddedilirse Ne Yapılır?
Soru: Başvurum reddedilirse ne olur?
Cevap: Belgeler eksik ya da bilgiler hatalıysa başvuru reddedilebilir. Gerekli düzeltmeleri yaparak tekrar başvuru yapılabilir.
13. ISBN Numarası ile Kitap Satışını Takip Etmek Mümkün mü?
Soru: ISBN ile kitap satışlarını görebilir miyim?
Cevap: ISBN sayesinde kitaplar dijital veri tabanlarında izlenebilir. Ancak satış rakamlarını doğrudan görmek mümkün değildir. Bu veriler yayınevine ya da satış platformuna bağlıdır.
14. ISBN Sorgulama Yapılabilir mi?
Soru: Bir kitabın ISBN’sini internetten sorgulayabilir miyim?
Cevap: Evet. ISBN numarası isbnsearch.org gibi sitelerde sorgulanabilir. Kitapla ilgili detaylı bilgiler görülebilir.
15. ISBN ile Kitap Yurt Dışına Gönderilebilir mi?
Soru: ISBN aldığım kitabı yurt dışında da satabilir miyim?
Cevap: Evet. ISBN, kitabınızın uluslararası tanınmasını sağlar. Yurt dışı fuar, mağaza ve e-kitap platformlarına açılmak için ISBN bir gerekliliktir.
Sonuç
ISBN, kitap bastırma ve yayınlama sürecinin vazgeçilmez bir adımıdır. Süreç, yasal geçerlilik, satış ağına katılım, telif ispatı gibi birçok konuda hayati rol oynar. Sık sorulan bu sorular, kitap bastırmak isteyen herkes için yol gösterici olabilir. ISBN alma süreci karmaşık gibi görünse de dikkatli ve bilinçli şekilde yürütüldüğünde oldukça pratiktir.