Bir kitabın yazılması, basılması ve dağıtılması, onun yaşam döngüsünün yalnızca ilk aşamalarını oluşturur. Bir kitabın kültürel hafızaya ve akademik mirasa dahil olabilmesi için kütüphanelerde yer alması gerekir. Kütüphaneler, kitapların yalnızca geçici satış döngüsünde değil; uzun vadeli olarak toplumun her kesimine ulaşmasını sağlayan en önemli kurumlardır. Ancak kitapların kütüphane sistemlerine dahil olabilmesi için belirli standartlara uygun olması şarttır. Bu standartların en temel yapı taşı ise ISBN (International Standard Book Number – Uluslararası Standart Kitap Numarası)’dir.
ISBN, kitapların kütüphane kayıt sistemlerine doğru şekilde girmesini, kataloglarda bulunabilir olmasını ve uzun vadeli arşivlerde korunmasını sağlar. ISBN’siz bir kitap, kütüphaneler tarafından kabul edilmez veya kataloglara yanlış biçimde işlenir. Bu durum, kitabın hem okuyucuya ulaşma ihtimalini hem de akademik değerini ciddi biçimde sınırlar.
Bu yazıda ISBN’nin kütüphane kayıtlarındaki işlevi, ulusal ve uluslararası kütüphanelerde ISBN’nin zorunluluğu, ISBN ile kataloglama standartları, akademik kütüphanelerde ISBN’nin rolü, bağımsız yazarlar için ISBN’nin önemi, ISBN’siz kitapların kütüphane sistemlerindeki sorunları ve gelecekte ISBN’nin kütüphane kayıt teknolojileriyle entegrasyonu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
1. Kütüphanelerin Yayıncılıktaki Rolü
Kütüphaneler, kitapların yalnızca ticari ürünler olmaktan çıkıp kültürel mirasın parçası olmasını sağlar. Bu yüzden kütüphanelere giriş, bir kitabın değerini artırır.
2. ISBN ve Kütüphane Kayıt Sistemi
ISBN, kütüphane kayıt sistemlerinin temel unsurudur. ISBN olmadan kitaplar kataloglara doğru şekilde işlenemez.
3. ISBN ve Ulusal Kütüphaneler
Türkiye’de Milli Kütüphane, ISBN’siz kitap kabul etmez. ISBN, ulusal arşivleme sürecinin zorunlu kriteridir.
4. ISBN ve Uluslararası Kütüphaneler
Uluslararası kütüphane sistemlerinde ISBN, kitapların ortak standartla tanımlanmasını sağlar. Bu, global erişimi mümkün kılar.
5. ISBN ve Kataloglama
Kütüphaneler kataloglarını ISBN numaralarıyla oluşturur. Bu, kullanıcıların aradıkları kitapları kolay bulmasını sağlar.
6. ISBN ve Dijital Kütüphaneler
Dijital kütüphaneler ISBN’siz kitapları kabul etmez. ISBN, dijital katalogların en önemli unsurudur.
7. ISBN ve Akademik Kütüphaneler
Üniversite kütüphaneleri ISBN’siz kitap kabul etmez. ISBN, akademik yayınların veri tabanlarında görünür olmasını sağlar.
8. ISBN ve Bağımsız Yazarların Kütüphanelere Girişi
Bağımsız yazarlar ISBN alarak kitaplarını kütüphanelere sokabilir. ISBN’siz kitaplar bağımsız yazarların görünürlüğünü sınırlar.
9. ISBN ve Kütüphane Otomasyon Sistemleri
Koha, Alma gibi otomasyon sistemleri ISBN üzerinden çalışır. ISBN, kitapların otomatik kataloglanmasını sağlar.
10. ISBN ve Ulusal Bibliyografya
Ulusal bibliyografik kayıtlar ISBN numaralarıyla yapılır. ISBN’siz kitaplar resmi bibliyografyalara giremez.
11. ISBN’siz Kitapların Kütüphane Sorunları
ISBN’siz kitaplar kataloglarda karışıklığa yol açar, bulunamaz hale gelir ve genellikle arşivlenmez.
12. ISBN ve Okuyucu Erişimi
Okuyucular kütüphane kataloglarında ISBN numarası üzerinden kitaplara ulaşır. ISBN, erişilebilirliği artırır.
13. ISBN ve Arşivleme
ISBN, kitapların uzun vadeli arşivlenmesini kolaylaştırır. Bu, kitapların gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.
14. ISBN ve Kültürel Koruma
ISBN ile kütüphanelere giren kitaplar, kültürel korumanın bir parçası olur. ISBN, kültürel mirası güvence altına alır.
15. Gelecek Perspektifi
Gelecekte ISBN, kütüphane kayıt teknolojileriyle tamamen entegre olacak. Blockchain tabanlı ISBN sistemleri, kütüphanelerde şeffaf ve değiştirilemez kayıtlar sağlayacak.
Sonuç
ISBN, kitapların yalnızca satılmasını değil, aynı zamanda kültürel hafızaya dahil olmasını sağlar. Kütüphaneler ISBN’siz kitapları kabul etmez; ISBN, kataloglamanın, arşivlemenin ve erişimin en önemli aracıdır.
Yazarlar ve yayınevleri için ISBN, kitabın kütüphane sistemlerine dahil olmasının garantisidir. ISBN olmadan kitaplar kısa ömürlü olurken, ISBN ile kataloglanan kitaplar uzun yıllar boyunca toplumun her kesimine ulaşır.
Sonuç olarak ISBN, yalnızca bir kimlik numarası değil; kitapların kültürel mirasa dahil olmasının anahtarıdır. ISBN almak, kitabı yalnızca piyasaya sürmek değil, aynı zamanda onu kütüphane sistemlerine kazandırmak demektir.