Telif hakları, kitap yazım ve bastırma süreçlerinde yazarların en önemli hukuki güvencesidir. Bir kitap yaptırma sürecine girildiğinde, içeriğin özgünlüğü kadar o içeriğin hukuki olarak korunması da hayati öneme sahiptir. ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası), kitabın tanımlanmasını kolaylaştırırken; telif hakkı, bu içeriğin kopyalanmasına, çoğaltılmasına veya izinsiz kullanılmasına karşı yasal bir kalkan oluşturur. Bu yazıda, kitap bastırma ve ISBN alma sürecinde telif haklarının nasıl korunduğuna dair tüm teknik, hukuki ve pratik yönleri ele alacağız.
Telif Hakkı Nedir ve Neden Önemlidir?
Telif hakkı, bir eseri yaratan kişiye o eserin ekonomik ve manevi haklarını tanıyan yasal bir sistemdir. Türkiye’de 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. Kitaplar da bu kapsama giren eserlerdir. Bu nedenle bir yazar, kitabını yazdığı andan itibaren eser sahibi olarak tanımlanır ve bazı haklara otomatik olarak sahip olur.
Bu haklar iki gruba ayrılır:
-
Manevi Haklar: Eser sahibi olunduğunu belirtme, eserin isminin değiştirilmemesi gibi haklardır.
-
Mali Haklar: Eseri çoğaltma, yayma, kamuya iletme, kiralama gibi haklardır.
Yani bir yazarın kitabı izinsiz basılamaz, dağıtılamaz, internette paylaşılmaz veya başka bir kişi tarafından sahiplenilemez.
Kitap Yazımında Telif Hakkı Ne Zaman Başlar?
Yaygın bir yanılgı, telif hakkının yalnızca kayıt altına alınarak veya noter onayıyla başladığıdır. Ancak gerçekte telif hakkı, eserin somut hale geldiği anda yani yazıya döküldüğü, bilgisayara kaydedildiği ya da herhangi bir ortamda üretildiği anda başlar. Yani bir kitap dosyası bilgisayara kaydedildiği anda hukuken korunmaya başlar.
Ancak bu otomatik hakların korunması, olası hak ihlali durumlarında ispat açısından yetersiz olabilir. Bu nedenle resmi olarak telif tescil işlemleri yapılması önerilir.
Telif Hakkının Resmi Olarak Korunması İçin Adımlar
Telif hakkınızı daha güvenli hale getirmek için izlenebilecek çeşitli yollardan bazıları şunlardır:
1. Noter Onayı ile Teslim
Kitabınızı yazdıktan sonra içeriğini bir CD veya USB içine kaydedip noter onayıyla tescilleyebilirsiniz. Bu işlem, içeriğin size ait olduğunun delili olarak kullanılabilir.
2. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne Başvuru
Telif hakkı tescil işlemleri için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvuru yapabilirsiniz. Eserinizin dijital ya da basılı bir nüshası ile birlikte başvuru yaparak yasal koruma altına alınmasını sağlayabilirsiniz.
3. Eser Bildirim Belgesi Almak
Eser bildirim belgesi, kitabınızın kime ait olduğunu resmi olarak belgeleyen bir evraktır. ISBN başvurusunda bulunurken bu belge istenebilir. Eser Bildirim Formu ve ekleri ile başvuru yapılır.
4. Online Kayıt Sistemleri Kullanmak
Dünya genelinde kullanılan bazı dijital telif koruma sistemleri de vardır. Bunlar arasında Creative Commons, Safe Creative gibi sistemler yer alır. Eserinizi bu platformlara yükleyerek dijital zaman damgası alabilirsiniz.
ISBN ile Telif Hakkı Arasındaki İlişki
ISBN (International Standard Book Number), kitabın kimlik numarasıdır. Yani o kitabın dünya üzerindeki özgünlüğünü temsil eder. Ancak ISBN almak tek başına telif hakkı sağlamaz. ISBN, kitap hakkında yayınevi, baskı tarihi, yazar adı gibi bilgileri içerir. Bu nedenle ISBN almak, kitabın takibi açısından önemlidir ama doğrudan telif koruması sunmaz.
Ancak ISBN, eserin kimliğini belgeler. Dolayısıyla ISBN numarasının sizde olması, bir nevi “yayınlama hakkı sizde” anlamına gelir. Telif hakkıyla birleştiğinde ise hem içeriğin hem yayının koruması tamamlanmış olur.
Kitap Yaptırma Sürecinde Telif Haklarını Tehlikeye Atan Durumlar
Kitap yaptırmak isteyen pek çok yazar, özellikle bireysel olarak çalıştığında bazı risklerle karşı karşıya kalabilir:
-
Matbaaya Dosya Tesliminde Telifin Kopyalanması
Dosya teslim ederken içeriğin bir kopyasının izinsiz alınması mümkündür. Bu nedenle matbaa ile sözleşme yapılmalı ve bu sözleşmede telif hakkı korunmalı. -
Freelancer Editörlerle Çalışmalarda İçeriğin Çalınması
Kitap düzenleme, redaksiyon, tasarım gibi işler için dışarıdan hizmet alındığında eserin kopyalanma riski vardır. Mutlaka gizlilik ve telif sözleşmesi yapılmalıdır. -
Online Platformlarda Dosyanın İzinsiz Paylaşılması
Yayına hazırlanan bir kitabın PDF formatı ile internette paylaşılması telif hakkı ihlali doğurur. Bu durumlarla karşılaşmamak için dijital güvenlik önlemleri alınmalıdır.
Telif Koruması İçin Sözleşme Hazırlama
Kitap yaptırma sürecinde birden fazla kişi ile çalışıldığı için sözleşmeler önemlidir. Her aşamada kullanılan sözleşmeler farklıdır:
-
Yayınevi Sözleşmesi: Eserin hangi haklarının devredildiği belirtilmelidir.
-
Matbaa ile Anlaşma: Basımın dışında hiçbir hak devri olmamalı.
-
Editör, grafik tasarımcı ile sözleşme: İçeriğin gizli kalması ve başkasına verilmemesi gerektiği açıkça yazılmalıdır.
Telif Hakkı İhlalinde Ne Yapılmalı?
Telif hakkınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
-
Delil Toplayın: Kitabınızın izinsiz basıldığına veya kopyalandığına dair ekran görüntüleri, linkler veya fiziki deliller toplayın.
-
İhtarname Gönderin: Hukuki danışmanlık alarak ihlal yapan kişiye noter aracılığıyla ihtarname gönderebilirsiniz.
-
Savcılığa Suç Duyurusunda Bulunun: Telif hakkı ihlali suçtur. Cumhuriyet Savcılığına başvurabilirsiniz.
-
Maddi Tazminat Davası Açabilirsiniz: Telif hakkının ihlali sonucu oluşan zararı tazmin ettirebilirsiniz.
Telif Hakkının Uluslararası Geçerliliği
Türkiye’nin de taraf olduğu Bern Sözleşmesi, telif haklarının uluslararası düzeyde korunmasını sağlar. Bir kitap Türkiye’de yazıldıysa ve yurtdışında da basılırsa, yazarı aynı haklara sahiptir. ISBN alırken uluslararası tanımlama da yapılabileceği için, kitap yurtdışında da izlenebilir.
Sonuç
Kitap yazmak yaratıcı bir süreçtir, ancak bu sürecin sonunda ortaya çıkan eserin yasal olarak korunması da en az yazım kadar önemlidir. ISBN almak, kitabınızın takibini ve yaygınlaşmasını sağlarken; telif hakkı, içeriğinizin başkaları tarafından izinsiz kullanımını engeller. Kitap yaptırma sürecinde karşılaşılan hukuki riskler, bilinçli bir yaklaşım ve sağlam sözleşmeler ile minimuma indirilebilir. Özellikle bireysel olarak kitap bastırmak isteyen yazarlar için telif hakkı bilinci, eserlerinin geleceğini doğrudan etkileyen bir faktördür. Telif haklarını koruma adına resmi tescil işlemlerinin yapılması, sözleşmelerin yazılı olarak hazırlanması ve ISBN süreciyle paralel yürütülmesi önerilir. Eserin yalnızca yazılması değil; korunması, temsil edilmesi ve yayımlanması da bir bütün olarak ele alınmalıdır. Telif hakkı, bir yazarın emeğinin ve fikir dünyasının en güçlü yasal zırhıdır.
Kitap Yazdırma Danışmanlık, yazarlık yolculuğunuzda her adımda yanınızda olmaktan gurur duyan bir platformdur. Akademik kitap yazdırmadan biyografi ve otobiyografi hazırlamaya kadar geniş bir yelpazede hizmet sunarak, yazılı eserlerinizi en yüksek kalitede hayata geçirmenize yardımcı oluruz. Ayrıca, dil bilgisi ve imla kontrolü, iç sayfa tasarımı ve editörlük hizmetleri ile metinlerinizin profesyonel bir şekilde şekillendirilmesini sağlarız. Yazarların, içeriklerini en iyi şekilde sunabilmeleri için gerekli olan tüm teknik destek, doğru yönlendirme ve düzenleme işlemlerini sunarak, eserinizi mükemmel hale getirmeyi amaçlıyoruz.
Eserlerinizi daha geniş kitlelere ulaştırmak için ISBN alma ve yayıncılık süreci, kitap basımı ve dağıtımı, kitap kapak tasarımı gibi kritik hizmetlerimizle yayın sürecini sorunsuz bir şekilde tamamlamanızı sağlarız. Yayıneviyle anlaşmak yerine kendi kitabınızı yazdırmak isteyenler için profesyonel kitap pazarlama ve tanıtım danışmanlığı da sunarak, eserinizi kitapseverlerle buluştururuz. Kitap tanıtım afişi tasarımı, online ve offline mecralarda etkili tanıtım stratejileriyle kitabınızın görünürlüğünü artırır, hedef kitlenize ulaşmanıza yardımcı oluruz.
Yayıncılık sürecinde her aşamada yanınızda olan ekibimiz, kitabınızın içerik ve tasarımından yayımlanmasına kadar tüm aşamaları profesyonel bir şekilde yönetir. Kitap yazdırma, editörlük, yapısal editörlük ve yayın danışmanlığı hizmetleriyle yazarlık kariyerinizi desteklerken, her tür kitabı profesyonel bir biçimde yayınlamanızı sağlarız. Yasal süreçlerden telif hakları ve editörlük hizmetlerine kadar her konuda kapsamlı destek vererek, kitap yazma sürecinizi zahmetsiz ve verimli bir hale getiriyoruz.
