Kitap yazmak başlı başına yaratıcı ve emek isteyen bir süreçtir. Ancak kitabınızı yayımlarken bu emeğin korunması da en az yazım süreci kadar önemlidir. Kitabınızı hukuken korumanın ve size ait olduğunu tescillemenin yollarından biri ISBNalmaktır. Ancak ISBN tek başına bir telif hakkı değildir. Bu yazıda hem ISBN’nin yayın haklarıyla ilişkisini hem de eserinizin yasal olarak nasıl korunacağını detaylı biçimde ele alacağız.
1. ISBN ve Yayın Hakkı Arasındaki Fark
ISBN, bir kitabın tanımlanması ve takibi için kullanılan uluslararası bir sistemdir. Ancak ISBN bir telif hakkı değildir.Yani, kitabınıza ISBN almanız onun size ait olduğunu doğrudan ispatlamaz.
Telif hakkı nedir?
Telif hakkı, bir eserin ilk sahibine ait olan fikrî mülkiyet hakkıdır. Bu hak, eser yaratıldığı anda başlar. Türkiye’de 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunur.
2. ISBN Neden Önemlidir?
Her ne kadar ISBN bir telif tescil belgesi olmasa da, yayıncılık alanında önemli bir kanıttır. Çünkü:
-
Kitabın size ait olduğunu göstermek için resmi bir kayıt oluşturur.
-
Yayın tarihinizi kanıtlar.
-
Kitabınızın kimin tarafından yayımlandığını belirtir.
-
Mahkemelerde delil niteliği taşıyabilir.
3. Telif Hakları Nasıl Korunur?
Eserinizi hukuken koruma altına almak için aşağıdaki yolları kullanabilirsiniz:
a) Noter Onayı
Kitabınızı bir dosya hâlinde notere götürüp “eser tescili” yaptırabilirsiniz. Bu işlem, eserin size ait olduğuna dair tarihli ve imzalı bir belge oluşturur.
b) Telif Hakları Genel Müdürlüğü Kaydı
Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü üzerinden elektronik ortamda eser tescili yapılabilir.
c) Eserinizi Kendi Adınıza Yayınlama
Baskıda ya da dijital platformlarda isminizin geçtiği tüm versiyonlar, sizinle ilgili yasal sahiplik kanıtlarıdır.
4. Yayıncı ile Anlaşma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kitabınızı bir yayınevi üzerinden yayınlatmak istiyorsanız mutlaka yazılı bir sözleşme yapmalısınız. Sözleşmede şu maddelere yer verilmelidir:
-
Telif oranları
-
ISBN kimin adına alınacak?
-
Kitabın hangi dillerde, kaç adet basılacağı
-
Satış gelirlerinin paylaşımı
-
Süre ve yayın hakları (örneğin 2 yıl boyunca sadece o yayınevi yayınlayabilir mi?)
5. ISBN ve Yayın Hakları Açısından E-Kitaplar
E-kitaplar da telif yasası kapsamında korunur. ISBN başvurusu sırasında e-kitap olduğunu belirtmeniz gerekir. E-kitap formatında yapılan her satış, sistemsel olarak izlenebilir ve telifinizin size ödenmesi kolaylaşır.
6. ISBN ile Kitabın Takibi ve Hakların Korunması
ISBN sayesinde kitabınız şu alanlarda izlenebilir:
-
Kitap satış platformlarında (Amazon, D&R, Google Books vs.)
-
Kütüphane kataloglarında
-
Üniversite veri tabanlarında
Bu sayede üçüncü kişilerin sizin izniniz olmadan kitabınızı yayımlaması, çoğaltması veya satması kolayca tespit edilebilir.
7. ISBN ve Dijital Güvenlik
Yayınladığınız kitap dijital olarak da korunmalıdır. PDF veya ePub dosyalarınız:
-
DRM (Digital Rights Management) ile şifrelenebilir
-
Kopyalanma, yazdırılma, paylaşılma gibi işlemler sınırlandırılabilir
-
Her bir kullanıcıya özel ID verilebilir
Bu önlemler sayesinde telif haklarınız dijital ortamda da korunmuş olur.
8. Yayın Hakları İhlal Edilirse Ne Yapılır?
Eğer bir kişi ya da kurum izniniz olmadan kitabınızı yayımlarsa veya satarsa şu yollar izlenebilir:
-
Noter onaylı tescil veya Telif Hakları Genel Müdürlüğü kayıtları delil gösterilerek dava açılabilir.
-
Eserin kopyalanıp satıldığı sitelere başvuru yapılarak içeriğin kaldırılması sağlanabilir.
-
Maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.
9. Uluslararası Yayın Hakları
Kitabınızı başka bir ülkede yayımlatmak istiyorsanız:
-
ISBN’nin uluslararası geçerliliği sayesinde takip sağlanabilir.
-
Telif hakları için bulunduğunuz ülkenin yasal düzenlemeleri geçerlidir.
-
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) ve Bern Konvansiyonu gibi uluslararası anlaşmalar sizi korur.
10. Sonuç
Kitabınızı korumak için yalnızca yazmak yetmez; onu resmî olarak tanıtmak, tescillemek ve haklarınızı güvence altına almak gerekir. ISBN almak bu süreçte ilk adımdır. Ancak asıl koruma, telif hakkınızı doğru şekilde kayıt altına almakla başlar. Yayıncılarla çalışırken sözleşme detaylarına dikkat etmek, e-kitaplarda dijital güvenlik kullanmak ve gerektiğinde hukuki yollara başvurmak, eserinizin size ait kalmasını sağlayacaktır.