Günümüzde bir kitabı yayınlamak yalnızca yerel okuyuculara ulaşmakla sınırlı değil; doğru planlama ve uluslararası standartlara uygunluk sayesinde dünyanın dört bir yanına ulaşmak mümkün. İşte bu noktada, yayıncılığın en önemli yapı taşlarından biri olan ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) devreye girer. ISBN yalnızca bir kitap numarası değil; kitabın küresel yayıncılık sistemine dahil olmasını sağlayan bir anahtardır.
Bu yazıda kitap yaptırma sürecinde ISBN’in uluslararası yayıncılık standartlarındaki rolünü, dünya genelindeki uygulamaları, standartlara uygun kitap üretimi sürecini ve global erişim için gereken profesyonel ipuçlarını kapsamlı şekilde ele alacağız.
Uluslararası Yayıncılıkta ISBN’in Tanımı ve Önemi
ISBN, International Standard Book Number ifadesinin kısaltmasıdır ve tüm dünyada kitapların tanımlanması, sınıflandırılması, kataloglanması ve izlenmesi için kullanılan evrensel bir sistemdir.
ISBN’in Uluslararası Tanımı
-
ISBN sistemi, ISBN International Agency tarafından yönetilir.
-
Her ülkenin kendine özgü bir ISBN ajansı vardır. Türkiye’de bu ajans Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü tarafından temsil edilmektedir.
-
ISBN, yayıncılıkta ürün tanımlama kodu olarak işlev görür. Bu kod olmadan kitabın uluslararası yayıncılık sistemine girmesi mümkün değildir.
Uluslararası Yayıncılık Standartları Nedir?
Uluslararası yayıncılık standartları, bir kitabın dünya genelinde geçerli olabilmesi için uyması gereken teknik, içeriksel ve yasal kurallar bütünüdür. Bu standartların amacı:
-
Yayıncılıkta birlik sağlamak
-
Kütüphane ve dağıtım sistemlerinin uyumlu çalışmasını sağlamak
-
Kitapların evrensel tanımlanabilirliğini mümkün kılmak
-
Okuyucuya güven vermek
-
Yazar ve yayıncıya küresel itibar kazandırmak
ISBN ve Uluslararası Tanınırlık
ISBN Olmadan Ne Kaybedilir?
-
Amazon, Apple Books, Kobo gibi küresel platformlarda kitap satışı mümkün değildir.
-
Kütüphanelerarası kataloglama (Library of Congress, WorldCat, British Library) yapılamaz.
-
Akademik atıf sistemlerinde geçerlilik kaybolur.
-
Profesyonel yayıncılık itibarı zedelenir.
ISBN ile Ne Kazanılır?
-
Kitabınız dünya genelindeki tüm ISBN kataloglarında yer alır.
-
Uluslararası kitap fuarlarına katılım sağlanabilir.
-
Akademik ve ticari dağıtım zincirlerine entegre olunur.
-
Yasal koruma ve telif haklarının uluslararası düzeyde takibi kolaylaşır.
Kitap Yaptırma Sürecinde Uluslararası Yayıncılık Standartları
1. İçerik Düzeni ve Editörlük
-
APA, MLA, Chicago gibi uluslararası referans sistemlerine uygunluk önemlidir.
-
Dilbilgisi, anlatım ve mantık örgüsü açısından evrensel normlara uygunluk gerekir.
-
Uluslararası akademik standartlara göre intihal kontrolü yapılmalıdır.
2. Sayfa Düzeni ve Tipografi
-
Sayfa boyutları: 6×9 inç (15.24 x 22.86 cm) gibi uluslararası standartlar tercih edilmelidir.
-
Yazı tipi: Times New Roman, Garamond, Helvetica gibi globalde kullanılan fontlar tercih edilmelidir.
-
Paragraf düzeni, satır aralığı ve kenar boşlukları uluslararası şablonlara göre belirlenmelidir.
3. Kapak Tasarımı
-
Kapakta yer alacak ISBN barkodu, kitabın sağ alt köşesinde net ve taranabilir şekilde konumlandırılmalıdır.
-
Kapak çözünürlüğü minimum 300 DPI olmalı, CMYK renk sistemi kullanılmalıdır.
-
Arka kapakta kısa yazar biyografisi, tanıtım metni ve yayın bilgileri yer almalıdır.
Uluslararası Dağıtım Ağına Girmek İçin Gerekenler
ISBN + Küresel Yayın Platformları Entegrasyonu
ISBN aldıktan sonra, kitabınızı şu platformlarda yayınlamak için gerekli teknik hazırlıkları yapmalısınız:
-
Amazon Kindle Direct Publishing (KDP)
-
Apple Books
-
Google Play Books
-
Smashwords
-
IngramSpark
-
Draft2Digital
Metadata Yönetimi
Uluslararası platformlar ISBN ile birlikte kitap hakkında metadata ister. Bunlar:
-
Kitap başlığı ve alt başlık
-
Yazar adı ve biyografisi
-
Yayın tarihi
-
ISBN numarası
-
Dil, kategori ve hedef kitle bilgileri
-
Anahtar kelimeler
-
Arka kapak yazısı
Metadata verilerinin doğru girilmesi, kitabınızın arama motorlarında ve kataloglarda daha kolay bulunmasını sağlar.
ISBN ile Uluslararası Hak Sahipliği
ISBN Yayınevi Kodu Nedir?
13 haneli ISBN numarasının içinde, yayını gerçekleştiren kişi ya da kurumun tanıtıldığı bir kod bulunur. Bu kod, kitabın hangi ülke ve yayınevi üzerinden yayınlandığını belirler. Örnek:
978-605-XXXX-XXX-X
Burada “605” Türkiye’yi, “XXXX” ise yayınevini temsil eder. Bu kod sayesinde kitabınız başka bir ülkede de size ait olarak tanınır.
Uluslararası Telif Koruma ve ISBN
ISBN sistemine kayıtlı bir eser:
-
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) sistemine dahil olabilir.
-
Yurt dışı korsan baskılara karşı hukuki delil oluşturur.
-
Uluslararası mahkemelerde delil olarak sunulabilir.
ISBN ve Akademik Geçerlilik
Akademik alanda bir eserin geçerli olabilmesi için çoğu zaman ISBN numarasına sahip olması gerekir. Özellikle:
-
Yüksek lisans ve doktora tezlerinin yayımlanmasında
-
Bilimsel makalelerin kitap bölümü olarak yayınlanmasında
-
Uluslararası atıf sistemlerinde referans gösteriminde
ISBN, eserin bilimsel güvenilirliğini artırır.
Uluslararası ISBN Uygulama Örnekleri
Amerika Birleşik Devletleri
-
ISBN başvuruları Bowker üzerinden yapılır.
-
Kitapların ISBN ile birlikte Library of Congress kayıtlarına girilmesi gerekir.
Birleşik Krallık
-
ISBN’ler Nielsen UK ISBN Agency tarafından sağlanır.
-
British Library’ye yasal kopya gönderimi zorunludur.
Almanya
-
Kitaplar MVB (Marketing- und Verlagsservice des Buchhandels GmbH) üzerinden kayıt edilir.
-
ISBN, KITAB sisteminde tanımlanır.
Türkiye
-
ISBN’ler isbn.gov.tr üzerinden ücretsiz verilir.
-
Depozit kopyalar Kültür Bakanlığı’na gönderilir.
Sık Sorulan Sorular: Uluslararası Yayıncılıkta ISBN
1. Türkiye’den alınan ISBN yurtdışında geçerli mi?
Evet. ISBN uluslararası bir sistemdir. Türkiye’den alınan ISBN, tüm dünyada geçerlidir.
2. Aynı kitabı farklı ülkelerde farklı ISBN’lerle yayınlayabilir miyim?
Evet. Farklı dillerdeki baskılar veya yurtdışı iş ortakları için ayrı ISBN alınabilir.
3. ISBN olmadan Amazon’da satış yapılabilir mi?
Hayır. Amazon KDP, tüm kitaplarda ISBN talep eder. ISBN olmadan kitap yüklenemez.
4. ISBN ile uluslararası fuarlara katılabilir miyim?
Evet. ISBN numarası olmayan kitaplar, fuar kataloglarına alınmaz.
Sonuç: Global Vizyon İçin Yerel Başlangıçlar
Yayıncılık artık yalnızca yerel bir faaliyet değil. ISBN ile kitap yaptırma sürecine uluslararası standartlar penceresinden bakmak, eserinize dünya çapında erişim kazandırmak için kritik bir adımdır. ISBN sizi sadece tanımlamakla kalmaz; sizi evrensel yayıncılık dünyasının bir parçası haline getirir.
Yazarlar, akademisyenler, eğitimciler ve girişimciler için ISBN, yalnızca bir formalite değil; global pazarda söz sahibi olmanın anahtarıdır. Kitap yaptırma sürecinde her detayı uluslararası yayıncılık ilkelerine göre planlayarak siz de kitabınızı küresel ölçekte bir başarıya dönüştürebilirsiniz.